چکیده:
مقاله حاضر به بیان دیدگاههای اخلاقی مرحوم محقق نراقی و امام خمینی(ره)
میپردازد. نتیجه بیان نکات عمده این نظریات این است که دیدگاههای مذکور علیرغم
وجود تمایزات منطبق بر اخلاق فضیلتمدار میباشد، به علاوه با ورود میزان شریعت در
باب درستی و نادرستی افعال میتوان از آنها به عنوان اخلاق شریعتمدار نیز یاد کرد.
همچنین این نظریات به دلیل اشاره به فضایلی چون ایمان، توکل، رضا و غیره صبغهای
الهی و دینی مییابند.
خلاصه ماشینی:
"امام(ره) در جای دیگر میفرمایند اعتدال حقیقی جز برای انسان کامل که از اول سیر تا انتهای وصول هیچ منحرف نشده است، مقدور نیست و آن به تمام معنا، خط احمدی و محمدی است و دیگران سیر به تبع کنند نه به اصالت و چون خط مستقیم و اصل بین دو نقطه، بیش از یکی نیست از این رو، فضیلت به قول مطلق و سیر بر طریق عدالت و اعتدال، بیش از یکی نیست ولی رذایل را انواع بسیار بلکه غیرمتناهی است (همو، 1377، ص152- 153).
اما سؤال این است که برای نیل به این مراحل از چه وسیلهای باید مدد گرفت؟ امام(ره) میفرمایند که حقایق عقلیه را حقتعالی در قرآن و انبیا و ائمه در احادیث شریفه بیان داشتهاند تا هر کس به مقدار فهم خود، نصیبی از آنها داشته باشد و اضافه میکنند که قرآن شریف، جامع همه معارف و حقایق اسما و صفات است و جامع اخلاق و دعوت به مبدأ و معاد و زهد و ترک دنیا و رهسپار شدن به سر منزل حقیقت پس میتوان از اینها به عنوان چراغ راهنمای راه کمال خود به نحو احسن استفاده و آنها را الگوی خود قرار داد.
طریق مستقیم انسانیت سیر کند و بین سه قوه، تعدیل برقرار کرده و آنها را تابع عقل کند و بعلاوه، سیر باطن و ظاهر تحت میزان شریعت الهی انجام شود، صورت روح و باطن او صورت انسانی خواهد شد و لذا صورت جسمانیه و ظاهر او در آن عالم به صورت انسانیت است و لیکن اگر مقام روحانیت نفس و عقل او تابع سه قوه دیگر شود در این صورت، هر یک از سه قوه که غلبه کند و دیگر قوا را تحت نفوذ خود قرار دهد، صورت باطن ملکوتی، تابع آن میشود."