چکیده:
در این مقاله،موضوعات در چهار دورهی زمانی شامل جغرافیای تاریخی زاگرس مرکزی از آغاز تا دورهی هخامنشی،دوران هخامنشی،دوران اشکانی و بالاخره،جغرافیای تاریخی منطقه در دوران ساسانی مورد بررسی قرار میگیرند.با توجه به اهمیت جغرافیای تاریخی غرب ایران،متاسفانه تاکنون کمتر به جغرافیای تاریخی منطقهی زاگرس مرکزی پرداخته شده است.این منطقه بخش عمدهی استان کرمانشاه و بخشی از استانهای همجوار آن را تشکیل میدهد. آنچه به عنوان یک کلیت اساسی مطرح است،اینکه این منطقه به عنوان خاستگاه اولین حکومت ایرانی،یعنی مادها،دانسته شده است و همدان به عنوان مرکز این حکومت از شهرت جهانی برخوردار است،لیکن در خصوص شهرهای دیگری که در این محدوده و خصوصا در مسیر راه باستانی به سمت بابل قرار داشتهاند کمتر نوشته شده است.
خلاصه ماشینی:
"com در این مقاله،موضوعات در چهار دورهی زمانی شامل جغرافیای تاریخی زاگرس مرکزی از آغاز تا دورهی هخامنشی،دوران هخامنشی،دوران اشکانی و بالاخره،جغرافیای تاریخی منطقه در دوران ساسانی مورد بررسی قرار میگیرند.
علاوه بر اهمیت این منطقه در دوران پیش از تاریخ،در بدو شروع دوران تاریخی و گسترش ایران در دوران امپراطوری هخامنشی به عنوان یک منطقهی مهم موردنظر مورخین و جغرافیانویسان یونانی و سپس،رومی بوده است.
لیکن با رجوع به مدارک مکتوب فراوانی که در کشور همسایه(بین النهرین)یافت شده است،میتوان اشاراتی به منطقهی غرب ایران نمود که این منطقه همواره به عنوان یک هدف مهم سیاسی و نظامی و دستنیافتنی برای بین النهرینها به جهت به دست آوردن منابع بوده است.
پس از هرودت،روایت کتزیاس که از سال 614 تا 983 قبل از میلاد پزشک دربار ایران بود،اشاراتی به ساخت بنای شهر دارد که پس از این دو روایت،روایتهای آرامی اخمتا2در کتاب عزرا و در کتابهای طوبیت و جودیت از هگمتانه نام برده شده است (ملکزاده،4731،69).
سایکس در این خصوص مینویسد:قدیمیترین راه بزرگ ایران آن است که از بابل شروع شده از تنگههای زاگرس گذشته به کرمانشاهان و همدان که اکباتان قدیم باشد،میرسید،اما در زمان سلاطین هخامنشی این شاهراه از ساردس به اکباتان و از آنجا به ری و در امتداد دامنهی جنوب البرز به باکتریا میرفت(سایکس،3431،23).
علاوه بر همدان،در متون تاریخی از وجود کاخی در آدراپانا4که در شاهراه بابل به همدان قرار گرفته بود،یاد شده است که این کاخ در حملهی تیکران به ماد آتش زده شد(مشکور، 0531،831)."