چکیده:
خلیج فارس،جغرافیایی است که در گذرگاه تاریخ،فراز و فرودی دیرینه دارد.آمد و شد اقوام و ملل،تجارت و بازرگانی،صعود و سقوط دولتها و امارتها،تقابل و رویاروییهای نظامی و جنگ،پیشینهء این منطقه را پر حادثه ساخته است.یکی از رخدادهای این گذرگاه آبی در سدهء اخیر،بحران نام و وجه تسمیه آن است.در واقع،در قرن بیستم،این خلیج جدای از موقعیت نظامی و مطلوبیتهای ژئواکونومیک و ژئوپولتیکی که قدرتهای بزرگ و سلطهجو را به نوعی رقابت و تقابل کشانده است،با بحرانی دیگر نیز مواجهه شده که مسبوق به سابقه نیست و آن بحران نامیدن است.خلیج فارس یا خلیج عربی.اتفاقی که در دهها سده از تاریخ این جغرافیا تنها در سدهء بیستم میتوان از آن سراغی گرفت.پی جویی نام و اهمیت این خلیج در تاریخ و مقاصد و اهدافی که در عربی نامیدن آن وجود دارد،مسألهای است که این پژوهش دنبال میکند.
خلاصه ماشینی:
"خلیج فارس در سدهء بیستم یکی از کانونهای بحرانی جهان تلقی شده است.
این منطقهء پر التهاب،مسألهء فارسی زدایی و به اصطلاح (Persian Sation) است که به همراهی بحران مالکیت بر جزایر ابو موسی،تنب بزرگ و کوچک
یکی دیگر از رودهای بزرگ که به خلیج فارس میریزد،رود کارون است.
در روزگار پارتیان نیز اهمیت خلیج فارس مورد توجه بوده است.
دریای هند خلیجی به سوی اقلیم فارس کشیده شده است که نام آن خلیج فارس
دهم،کمکم واژهء خلیج فارس بر این منطقه اطلاق شده است.
جنوبی خلیج فارس پادگانهای ایرانی ایجاد کردند که مرکز آن در بحرین بود
جزایر خلیج فارس و عمان حکومت میکرد و برای این منظور از نیروی دریایی
ادویه هندوستان به اروپا به فکر استفاده از راه امن خلیج فارس افتادند؛چرا که مسیر تجاری و مهم راه ابریشم توسط عثمانیها ناامن شده بود.
خلیج فارس تا بحر احمر خراجگزار او بودند و خود او نیز تابع دولت مرکزی
روابط خود را با صفویه در اصفهان آغاز کنند و در نواحی مختلف ایران از جمله جنوب و خلیج فارس تجارتخانههای معتبری بری تجارت
ایران بر جزایر و کرانههای شمال و جنوب خلیج فارس تجدید شد(مجتهدزاده،
روسها عوامل حضور و اشغال جزایر خلیج فارس توسط انگلیسیها بود.
از ارکان مهم سیاست بریتانیا در این منطقه(خلیج فارس)حمایت از شیوخ عرب
براساس این قرارداد کاپیتان نقشهای را تدارک دید که حدود رسمی فعالیتهای دریایی قبایل عرب را در خلیج فارس مشخص میکرد.
عربی جنوب خلیج فارس به رنگ دیگری نمایش داده شده است(مجتهدزاده،
ترسیم شده است،در کنار جزایر تنب و ابو موسی نام ایران به وضوح مشاهده میشود"