چکیده:
در این مقاله به بررسی و تحلیل مساله اخلاق در قواعد اخلاقی که مخصوصا نزد کانت مطرح شده است، پرداخته میشود. در این میان به مساله قواعد مطلق و موارد نقض آن مانند دروغ مصلحتآمیز اشاره و بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
آیا شما باید حقیقت را به او بگویید؟ کانت به صورت زیر برای شما دلیل اقامه خواهد کرد : 1- شما تنها باید اعمالی را انجام دهید که مطابق قواعدی هستند که میتوانید خواهان پذیرش کلی آنها باشید 2- اگر در صدد دروغ گفتن باشید، قاعدۀ «دروغ گفتن مجازات» را دنبال خواهید کرد.
مسألۀ ناشی از این گونه استدلال کردن به خوبی توسط فیلسوف انگلیسی، الیزابت آنسکاب11، هنگامی که در مجلۀ دانشگاهی فلسفه در 1958 درباره کانت نوشت، خلاصه شده است: عقاید سختگیرانۀ خود کانت دربارۀ موضوع دروغگویی آن چنان شدید هستند که او هرگز تصور نکرد که دروغ میتواند همچون هر چیز دیگری به طور قابل قبول تبیین گردد، بلکه [در نظر او] دروغ دقیقا یک دروغ است [نه چیز دیگر] (مثلا کانت نمیپذیرد که بگوییم «دروغ در چنان و چنان شرایطی») قاعدۀ او دربارۀ دستورالعملهای قابل کلی سازی بدون وضع قراردادهایی که نشاندهنده توصیف قابل قبول است و نیز بدون دیدگاهی برای ارائۀ دستورالعملی دربارۀ آن، بلااستفاده است.
او معتقد است که میتوان شرایط خیالیای را توصیف کرد که در آن هیچ راهی برای اجتناب از نقض یکی از قواعد مطلق وجود نداشته باشد، اما خداوند اجازه نخواهد داد تا چنان شرایطی در جهان واقع پدیدار شوند.
البته اگر معتقد بود که فقط یکی از این دو قاعده مطلق است، میتوان از [به وجود آمدن] این مشکل اجتناب کرد؛ آن چیزی که ظاهرا راه گریز کانت است.