چکیده:
ایده بانکداری اسلامی نخستینبار در دهه 1950 مطرح شد و هم اکنون بیش از صد نوع بانک اسلامی وجود دارد. بانکداری اسلامی از ابتدای پیدایش تاکنون دستخوش تغییرها، مشکلها و چالشهای فراوانی بوده است. بهویژه تغییرهای اخیر جهان، فناوری اطلاعات (IT ) و بحثهای مربوط به سازمان تجارت جهانی (WTO)، بانکهای اسلامی را در رقابت هرچه بیشتر با بانکهای سنتی قرار داده است.
در مقاله، نخست بهصورت موردی به بررسی مشکلها و چالشهای عملی مواجه با بانکداری اسلامی در چند کشور غربی و عربی که بهوسیله اقتصاددانان اسلامی و منتقدان مطرح میشود و سپس ضمن طبقهبندی این مشکلهای نظری و اجرایی در سطحهای خرد و کلان، اثراها و نتیجههای اقتصادی ناشی از آن، مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین راهکارهایی که در تحقیقهای اسلامی بهصورت پراکنده برای رفع برخی از این مشکلها ارائه شده، ارزیابی میشود. با وجود تحولهای کمی و کیفی که بهویژه در سالهای اخیر در کشورهای اسلامی صورت گرفته، با تجویز روشهایی چون عقدهای مبادلهای، صکوک اسلامی و عملیات خرید دین و غیره، این مشکلها تا حدودی از بعد نظری برطرف شده است ولی در عمل، کشورهای اسلامی از جمله ایران هنوز با برخی از این مشکلها روبهرو هستند.
The idea of islamic banking was first developed in the 1950s and the number of Islamic banks around the globe now exceeds 100 kinds. At birth، the islamic banks face a number of contermarch ، problems and challenges، especially under current changes in the world economy، the revolution in information technology (IT) and World Trade Organization (WTO) argument، Islamic banks will find themselves in direct competition with the conventional banks.
This study investigates the main problems and practical challenges facing islamic banking in the number of Arabic and western countries،That its discussed by Islamic economist and reviewer. Then، it consider economic effects and concludes on Interim of making theory and practical classification from the macro and micro operational. It also evaluated solutions that used by Islamic reserchs، and mutates its quantity and qulity on islsmic countries resently.
In prescription of methods such as transaction contracts، islamic Sokuk and etc، almost this problems be resolved، although islamic countries such as iran face to some of this challenges in practice.
خلاصه ماشینی:
چالش هاي اجرايي در سطح کلان (Macro Operation) نقدينگي و سرمايه (Liquidity and Capital) از مهمترين انتقادهاي وارد شده بر بانکـداري اسـلامي ايـن اسـت کـه بـه پـول ، فقـط به صورت وسيله اي براي مبادله نگاه مي شود، در حالي که بانـک هـاي سـنتي بـر نگهـداري نقدينگي تأکيد دارند و مقدار کـافي نقـدينگي را بـه صـورت ذخيـره در بانـک هـاي خـود نگهداري مي کنند.
اگر بانک بخواهد اين ريسک را به درستي مديريت کند، ناگزير بايد در انتخاب طرح هـا و پيشبرد آنها تا مرحلۀ بهره برداري و بعد از آن ، بـه وسـيله کارشناسـان باتجربـه نظـارت و کنترل کند و اين امر به صورت طبيعي براي بانک هاي تجاري غيرممکن است و اگـر بانـک بخواهد در عرصه هاي گوناگون سرمايه گذاري به تناسب ، کارشـناس خبـره اسـتخدام کنـد، هزينه عمليات اعتباري به شدت افزايش مي يابد و هزينـه تمـام شـدة سـرمايه در بانکـداري بدون ربا بيشتر مي شود (عقيلي کرماني ، ١٣٨١: ١٧٢).
دربارة نظر توتونچيان و يوسف کمال محمد بايد گفت : در صورتي که کنـز بـه مفهـوم اقتصادي آن و بورس بازي در اقتـصاد اسـلامي ممنـوع باشـد و در عمـل نيـز بتـوان از آن جلوگيري کرد، نظام بانکداري اسلامي در جهت هدف ثبات و رشد و توسعه عمل مي کنـد و خلق اعتبار به وسيلۀ بانک ها به علت آنکـه قـسمت عمـده آن صـرف سـرمايه گـذاري در طرح هاي توليدي و سودآور مي شود، تورم زا نيـست ؛ از ايـن رو ضـرورتي بـراي نگهـداري ذخاير وجود ندارد؛ نظام نرخ ذخيره قانوني کلي (صد در صد) براي سپرده هـاي جـاري نيـز کـه قحـف ، الجارحي و محسن خان از آن دفاع مي کنند، همه هدف هاي را با هم تـأمين نمـي کنـد.