خلاصه ماشینی:
"*مقالات پدیده معماری در آستانه شکل‌گیری جامعه اسلامی(سیمای تاریخی) (به تصویر صفحه مراجعه شود) در بررسی کلی و توصیفی تمدن مسلمین رسم بر آن بوده است که به پیشینه فرهنگ مللی که اسلام آوردند اعم از عجم و عرب اشاره شود.
روشن است که آنچه احتمالا چند صد سال بعد پدیدار شده تنها در صورتی می‌توانسته است سنخیت خود را با معماری کهن سبا حفظ کند که سنتهای سبائی پایدار مانده باشند درحالی‌که روایات تاریخی حکایت از فروپاشی تمدن یمن و مهاجرت آن مردم به سمت شمال عربستان دارد.
با این که مساجد،مدارس و دیگر ساختمان‌ها هرکدام کارکردهای خاص خود را داشته است، شباهت در ترکیب و تزئینات و اجزای تشکیل‌دهنده در مجموع چهره‌ای به آنها بخشیده که نمایانگر شیوه اسلامی بوده است.
مدفن پیامبر و شیخین در این مسجد است و مسات ساختمان کنونی بسیار افزوده‌تر از آغاز کار است،و در همان اوان توسط عثمان بن عفان و ولید بن عبد الملک اموی که به‌طور کلی به معماری علاقه‌مند بود،وسعت یافت.
معماری (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکلی مشخص و نسبتا ثابت یافت و این تعین در قالب معماری امویان(حکومت 14-231 ق)خود را به خوبی نشان داد.
در این شیوه شکل و شمایل عارض بر طرح بنا و اجزاء تشکیل‌دهنده،بیشتر تحت تأثیر معماری بیزانس واقع بود و بدین‌سان تأثیرپذیری از بیزانس نمونه‌ای شد از خاستگاه‌های خارجی در هنر پررونق مسلمین.
امپراتوری بیزانس که حدودا اراضی شمال و مشرق دریای مدیترانه را در بر می‌گرفت بیش از هزار سال توأم با نوساناتی دوام یافته و حیات آن بستری برای ادامه جریان فرهنگ و هنر رومی و یوانی گردیده بود."
(
, 
, 
)
