قرآن بر مبنای علم و حکمت است سخنرانی

"در این هنگام اگر افراد جامعه مردم خیالی باشند و در پی شناختن علت و معلول نباشند فقط به‌ ناله و شکایت اکتفا خواهند کرد و هر کدام به دگران بد خواهند گفت و در (به تصویر صفحه مراجعه شود) همان حال خودشان نیز در وظیفهء اجتماعی خود اخلال خواهند کرد و مرتکب فسادی خواهند شد و باعث آلودگی فضای زندگی برای دگران‌ خواهند گشت،اما اگر مردم جامعه پیرو عقل و در پی شناختن علل و موجبات باشند به فکر این خواهند افتاد که آن علت‌ها را که باعث تیرگی‌ جو زندگانی‌شان گشته از میان ببرند و در آن صورت خواهند فهمید که‌ مقداری از آن علت‌ها به دست خود آنهاست یعنی هر یک از آن گونه افراد عقلی متوجه خواهند شد که آنها نیز در هر مرتبه و مقام هستند به سهم‌ خودشان به وظیفهء اجتماعی خود عمل نمی‌کنند و در فاسد ساختن حیات‌ اجتماعی سهمی دارند پس به این اندیشه خواهند افتاد که آنها خود را اصلاح کنند تا به دست آنها آتش گیره‌ای بر این آتش نهاده نشود و پس‌ از آن با تدبیر و نیت صحیح یکی‌یکی از علل فساد را از بین ببرند و موجبات پاکی و صفای زندگی را فراهم سازند. شاید بعضی چنین‌ گمان کنند که دین به طور کلی بر مبنای روحیهء مردم خیالی و به عبارت‌ دیگر فقط بر مبنای آرزو و امید وضع شده و شاید برای گمان خود از بعضی‌ ادیان قدیمه نیز شواهدی بیاورند و لی در خصوص دین اسلام و متن قرآن‌ هرگاه درست مطالعه کنیم خواهیم دید که این دین بر مبنای وهم و خیال‌ و مطابق روحیهء مردم خیالی نیست بلکه مطابق روحیهء مردمان عقلی و بر مبنای علم و حکمت و اساس علت و معلول است."