خلاصه ماشینی:
"کهنترین آئین رومیان،لودی رومانی بود که در تکریم از ژوپیتر خدای خدایان و رب النوع کشاورزی و باران و از همه مهمتر نگهبان سرزمین تلقی میشد و نیز جشنوارههای دیگری از جمله پنج جشنواره در برابر پنج خدای دیگر از جمله رب النوع گل و باروری و رب النوع هنر و رب النوع زمین و رب النوع گندم و رب النوع مرگ با انجام دقائق و ظرائفی حیرتانگیز برپای میداشتند و در اجرای آنها نهایت دقت به کار میرفت و میکوشیدند که به سهو یا عمد اشتباهی در مراسم رخ ندهد،چه هرگونه اشتباهی را موجب خشم خدایان پنداشته و از عواقب آن هراسناک میشدند از همین رو بعضی از آنها را بارها تکرار میکردند تا چنان که شایسته است اجرا شود.
اتفاقا یکی از سیاحان چینی که پیش از اسلام به ایران آمده شرح مبسوط و مفصلی را درباره انجام مراسم این روز در ایران به رشتهء تحریر درآورده یا مراسم و آئینهای ستایش مهر در دوران باستان که ویژه این دیار بود و بعد با دگرگونیهائی به غرب و سایر ملل راه یافت ولی متاسفانه مورخین و محققین غربی(جز چند تن)بسیار کوشیدهاند و حتی اصرار ورزیدهاند بر اینکه ایران کهن و پیش از اسلام فاقد پدیدههای نمایشی اعم از مذهبی یا غیر مذهبی بوده و همه هرچه هست میراث غرب است و حال آنکه از زمان ساسانیان متنی دربارهء نمایش باقی مانده که که در کنار پادواژیک(آوار سرود-چغانک) مکالمه دو نفری موزون جا دارد و پتواژ گفتن نامی است که ساسانیان به هنر نمایشی خود دادهاند و بازیگر پتواژگوی خوانده میشود که معنی تحت اللفظی آن پاسخگوست."