چکیده:
تقریبا تمام تحقیقات انسانی ابتدا روی حیوان آزمایش میشود تا جواز استفاده بر روی انسان را داشته باشد. اما جهت حفظ حقوق حیوانات بایستی پژوهشگران و افرادی که حیوانات آزمایشگاهی را نگهداری میکنند با اصول اخلاقی پژوهش بر این حیوانات آشنا باشند. طی مطالعهای مقطعی ( توصیفی ) 11 مرکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی تهران از نظر وضعیت ساختمان نگهداری حیوانات و دانش، بینش و اظهار عملکرد پژوهشگران و نیروهای نگهدارنده حیوانات ارزیابی شده و یافتهها از طریق نرمافزارSPSS آنالیز گردید.در این مطالعه، 29 پژوهشگر و 10 نیروی نگهدارنده حیوانات مصاحبه شدند. اکثر پژوهشگران حداکثر نمره دانش، بینش و عملکرد را در حیطههای انتخاب صحیح گونه حیوان، تعداد حیوان مناسب برای آزمایش، شناخت علائم استرس و درد کسب نمودند و ولی در حیطههای شناخت شرایط محیطی مناسب حیوان، وضعیت آبستنی و شیردهی حیوان و روشهای اتانازی و دفع اجساد حیوانات تعداد کمی از پژوهشگران، موفق به کسب نمره حداکثر شدند. نیروهای نگهدارنده حیوانات در همه مراکز مورد بررسی از نیروهای خدماتی بودند. تنها 40 % از نیروهای نگهدارنده حیوانات با اهمیت پژوهش و نقش خود در حفظ سلامت حیوان و صحت نتایج مطالعه آن آگاهی داشتند. 60% آنان با علائم بیماری حیوانات، مشخصات بارداری، میزان نور و تاریکی محل نگهداری حیوان دانش کافی داشتند اما بینش و عملکرد آنها در حد مناسبی نبود. 60% با روشهای کشتن حیوانات و روشهای پیشگیری از بیماریهای مشترک انسان و دام و 50% آنها با روشهای دفع اجساد حیوانات آشنایی نداشتند. اما در 80% موارد روشی برای کشتن و دفع اجساد را به کار میبردند. وضعیت ساختمان محلهای نگهداری حیوانات آزمایشگاهی از نظر دربها، پنجرهها و دیوارها، کنترل صدا و شرایط ایمنی نامطلوب بود، و از روشهای صحیح دفع اجساد حیوانات استفاده نمیشد.لزوم توجه بیشتر به وضعیت ساختمان نگهداری حیوانات آزمایشگاهی و استاندارد سازی آنها مخصوصا از نظر حفظ شرایط محیطی مناسب حیوان و تهیه امکانات دفع اجساد حیوانات بعد از انجام آزمایش مشخص میشود. علاوه براین باید در زمینه شناخت فیزیولوژی و زندگی طبیعی حیوانات و مخصوصا روشهای استاندارد کشتن و دفع اجساد حیوانات، آموزشهای لازم به پژوهشگران و نیروهای نگهدارنده حیوانات داده شود.
خلاصه ماشینی:
"برای تهیه سؤالات check listو پرسشنامهها از دستورالعمل مراقبت و استفاده از حیوانات آزمایشگاهی و شورای کانادایی مراقبت از حیوانات [Canadian Council on Animal Care (1993)] (20) استفاده شده و در سه زمینه مورد اشاره در راهنمای اخلاقی پژوهش در حیوانات که توسط مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه شده و توسط وزارت تحقیقات و فناوری به مراکز تحقیقاتی ابلاغ شده است، سؤالات طرح شدند.
بنابراین، جهت ایجاد شرایط مطلوب و نزدیک به استاندارد در کار با حیوانات آزمایشگاهی، با توجه به نتایج حاصل از این بررسی موارد ذیل پیشنهاد میگردد: در هنگام احداث محلهای نگهداری حیوانات آزمایشگاهی و بازسازی محلهای موجود از نظر محل قرارگیری این مکانها در مراکز تحقیقاتی و وسعت محل با توجه به نوع زندگی حیوانات مورد استفاده و تراکم آنها در محل ،نوع مصالح سـاختمانی به کاربرده شده در سـاخت کف ،سقف و دیوارها، جنس درها و پنجرهها، وضعیت نور،صدا، رطوبت و دمای محل، امکانات ایمنی، محلهای ذخیره غذا، اتاقهای جراحی و نگهداری حیوانات بعد از انجام آزمایشات، امکانات قرنطینه حیوانات تازه وارد و امکانات مناسب جهت کشتن انسانی حیوانات ودفع صحیح و بهداشتی اجساد آنها باید استانداردهای جهانی رعایت گردند."