چکیده:
کودتای مارکسیستی هفت ثور 1357ش در افغانستان، منشا تحولات ادبی این کشور طی دهه های اخیر بوده است. این کودتا که با مقاومت شدید مردمی، ورود ارتش سرخ و آغاز جنگ در افغانستان همراه بود، زمینه مهاجرت مردم، نویسندگان و شاعران افغانستان را به سایر نقاط جهان، بویژه کشورهای همجوار فراهم ساخت. در این میان، ایران نیز به دلیل قرابتهای فرهنگی، زبانی و مذهبی، پذیرای گروه کثیری از شاعران مهاجر افغانستان بود که بتدریج جریان شعر مهاجرت را در این کشور بنیان نهادند. شعر مهاجرت افغانستان به لحاظ محتوا و مضمون بشدت تحت تاثیر شعر پس از انقلاب ایران، بخصوص شعر پایداری و دفاع مقدس قرار دارد. از نظر صورت و مسائل زیبا شناسی نیز شعر مهاجرت افغانستان دارای ویژگیهای جالب توجهی است که کوشش شده این خصوصیات به همراه دگرگونیهای صوری و محتوایی شعر مهاجرت افغانستان در ایران تحلیل گردد.
خلاصه ماشینی:
"توفان مزاج ماهی امواج غیرتم دریا مرا روز ازل تشنه آفرید (مظفری، 1379: 42) همین رنگ و بو در بعضی از ابیات مجموعة شعر «پیاده آمده بودم»، از محمد کاظم کاظمی دیده میشود: دردا فتاده کار دل ما به دست چرخ یعنی که داده اند به آهنگر آینه (ص38) چون لبان مردمان خشکید هر جـا چشمه بود زاد راه شرمساری بس که نم دزدیدهام (ص49) آسیا بود ولی راه عمـل را گم کرد آرد را چرخ زد و چرخ زد و گندم کرد (ص96) در مجموعه شعر «مردان برنو» از نادر احمدی هم این قبیل ابیات کم و بیش وجود دارد: غزل می جوشد از اشراق چشم پر جمال تو فراهم می شود آیینه از شرم زلال تو (ص37) این مسیر در ادامه به بشیر رحیمی میرسد: با شما از بس که تنهایم در آغوش خودمفارغ از دریاست گرداب از به خود پیچیدگی چون صدف در عمق دریا باز در گوش خودماز تجرد مثل ماه نو در آغوش خودم (رحیمی،1378: 15) و سپس «شاهد» که برای داغ کابل میسراید: اگر آیینه پر داغ است، نقصی در تجلی نیستو عین دشنة ما را همان خون نقطة داغ است تو چشمی وا کن، اینجا بر قفا خنجر تجلی نیستتعین چون خدا باشد، کسی دیگر تجلی نیست (مجله شعر، ش20، 1375: 134) و این بار برای داغ آفرینان کابل: ای همه مدعی که در آینه داغ با من است داغ همین وجود توست آینه پاک دامن است (مجله شعر، ش20، 1375: 134) ابیاتی که ذکر شد، مشتی بود نمونة خروار؛ اما همین چند بیت که به ترتیب از سه نسل مختلف شاعران افغانستان به شهادت گرفتیم، سیر این قبیل تصویر پردازیها را از تعادل به سمت افراط باز مینماید."