چکیده:
یکی از جلوههای نور و ظلمت، اخلاص و شرک است. اخلاص بالاترین مرتبه توحید به
شمار میآید.این دو مفهوم زمانی قابل درک و فهم عمیق هستند که در آیات قرآن کریم در
مقابل هم و با دقت مورد پژوهش قرار گیرند.چرا که قرآن در بسیاری از آیات شریفه،
تمامی انسانها را به وحدانیت خداوند سبحان دعوت میفرماید.از اینرو باید دانست که
منظور از این وحدانیت چیست و قرآن کریم در مسیر این دعوت، آدمی را از چه چیزی بر
حذر میدارد؟به عبارت دیگر، از دیدگاه قرآن چه چیزی شرک تلقی میشود تا از رهگذر
چنین پژوهشی، مرز بین شرک و اخلاص روشن شود؟در این نوشتار برآنیم که معنای
حقیقی«شرک»را از میان آیات شریفه استخراج کنیم و به بررسی انواع و مراتب آن
بپردازیم.آنگاه استدلال قرآن کریم را بر نفی شرک، و سپس مفهوم حقیقی اخلاص را
تبیین کنیم.با توجه به اینکه پیام قرآن در این راست«لا تعبدوا إلا الله» است، باید معنای
عبادت نیز روشن شود، تا مرز بین این دو مفهوم-شرک و اخلاص-بارز گردد.لیکن قبل از هر
کلام دیگر، ابتدا گزارش کوتاهی از معنای لغوی این دو واژه ارائه میدهیم.
خلاصه ماشینی:
"اینک باید دید که آنچه در قرآن کریم به عنوان وحدانیت مطرح میشود چیست؟و قرآن چه چیزی را شرک میداند که انسانها را از آن برحذر میدارد؟ ابتدا باید دانست، اگر به معیارهایی که خداوند برای بشر بیان فرموده است، توجه نکنیم، تعدادی به سمت شرک و عدهای نیز به سوی نفی مقدسات دین گام برمیدارند؛ همانطور که این معنا در یک جهانبینی مادی مشهود است.
اما اگر اطاعت از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)به دلیل این بود که وجهه و مقامی در میان مردم پیدا کند، همین اطاعت نوعی از شرک است، البته نه شرکی که باعث خروج از دایره اسلام میشود.
اگر این شرک است، چرا حضرت یعقوب(ع) نفرمود:«خودتان بروید و از خدا طلب کنید!؟»و نیز راجع به امت اسلام در قرآن آمده است که اگر به خودشان بد کردند و به گناه دست یازیدند، با استغفار پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)خداوند به ایشان نظر لطف میکند:«...
اینک قضاوت کنید: خداوند به جای پای پیامبرش چنین قداستی میبخشد، پس آیا خود پیامبر خدا و یا اولیای الهی و مراقد مطهره ایشان مقدس نیستند؟و یا خانهای که زمانی مهبط وحی بوده است، قداستی ندارد؟و بالاخره آیا«شرک»یعنی رو به قبر مطهر پیامبر ایستادن، دست بالا بردن و«یا رسول الله»گفتن!؟ و اینک ما به عنوان یک مسلمان، به عنوان پیرو واقعی رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم)و بالاخره به عنوان یک شیعه و پیرو جانشین رسول خدا، یعنی حضرت علی بن ابی طالب(ع)، پیام«أن لا تعبدوا الا الله»را با تمام وجود از دل و جان خریداریم و آن را با صدای بلند فریاد میزنیم."