چکیده:
پیدایش جریان ها و مکتب های عرفانی نوظهور آئینی ـ غیر دینی و برخی فرق صوفیانه و سوالات و شبهات عصری ملازم آن، ضرورت تبیین همه جانبه عرفان جامع و کامل اسلامی را اجتناب ناپذیر می نماید. مقاله حاضر با تبیین معنا و مفهوم عرفان ناب از حیث علمی و عملی با رویکردی بر آموزه ها و ادعیه حضرت زهرا (سلام الله علیها)، به توصیف و تحلیل برخی اصول عرفان اسلامی می پردازد؛ سپس مولفه های محوری و عناصر بنیادین عرفان متخذ از سنت و سیره ی حضرت زهرا سلام الله علیها و اصطیاد شده از نیایش های فاطمی چون شریعت محوری، جامع نگری، مسئولیت پذیری، سیاست ورزی، زندگی سازی و... را با دو بعد معرفت و معنویت بر پایه عقلانیت و عدالت مورد کنکاش و کاوش قرار می دهد. نوشتار حاضر بر این فرضیه تاکید دارد که عرفان اصیل، سعادت آفرین و کمال بخش تنها در اسلام نبوت و امامت یا عرفان قرآن و عترت، قابل ادراک و وصول و حصول است.
The emergence of new schools of mysticism، some of which are non-religious and Sufistic، and the questions and doubts posed in the same era، require an overall explanation of the comprehensive Islamic mysticism. On the basis of the teachings and prayers of Fatimah (pbuh)، the present paper both practically and academically elaborates on the meaning of the real Islamic mysticism and some of its principles. Afterwards، some of principal features and fundamental elements of mysticism، obtained from the traditions and actions of Fatimah (pbuh) as reflected in her prayers، such as being based on Shari’a، comprehensiveness، responsibility، political activities، life-construction etc. are studied according to the two dimensions of knowledge and spirituality and on the basis of rationality and justice. The present paper assumes that real mysticism which brings happiness and perfection exists only in the Shiite Islam or the Islam of the Quran and the household of the Prophet.
خلاصه ماشینی:
"در این عرفان علم صائب، عشق صادق و عمل صالح محور تصعید تکاملی و استعلاء وجودی انسان سائر و مسافر کوی حق سبحانه است، عرفانی که منبع زلال آن قرآن، محل تحقق و تجلیاش خاندان عصمت و طهارت، خاستگاه سلوکیاش فطرت، قوانین و باید و نبایدهایش «شریعت»، تکیهگاه و پشتوانهاش «امامت و ولایت»، روش و مکانیسم آن تهذیب و شهود، استاد و راهنمایش انسان کامل معصوم علیهمالسلام «نحن العلماء وشیعتنا المتعلمون و سائرالناس غثاء» (کلینی، بیتا: ج1، ص34، ح4)، غایتش رهایی از هر دو جهان در پرتو عشق به خدا و نیل به مقام قرب و لقاءالله و کارکردهایش عبودیت الهی و خدمت و شفقت بر خلق خدا و شکر عملی نعمتهای ظاهری و باطنی حضرت حق سبحانه است و مهمترین درس مدرسه عرفان و کلاس سلوک الیالله «توحید» است و چه زیبا و دلنشین فاطمة زهرا سلامالله علیها در طلب مکارم اخلاق و معالم معنویت در قالب نیایش فرمود: «اللهم انی اسئلک کلمة الاخلاص، و خشیتک فیالرضا و الغضب، والقصد فیالغنی والفقر، واسألک نعیما لاینفد، واسألک قرة عین لاتنقطع، واسألک الرضا بالقضا و اسألک بردالعیش بعدالموت، واسألک النظر الی وجهک والشوق الی لقائک من غیر ضراء مضرة، و لافتنة مظلمة، اللهم زینا بزینة الایمان واجعلنا هداة مهدیین یاربالعالمین» (موحد ابطحی اصفهانی، 1379: صص6-5)."