چکیده:
نوشتار حاضر مروری بر تاریخ و عقاید پیروان یکی از ادیان قدیمی به نام «صابئان» است که مدتهاست در کشورهای اسلامی ایران و عراق زندگی میکنند. هدف نویسنده از این نوشتار، آشنایی با حقیقت دینی و سیری در مناسک دینی آنهاست. این پژوهش با رویکرد نظری و مراجعه به اندک منابع متعلق به آنها و نیز دیگر منابع، اطلاعات مهمی به دست میدهد. یافتههای این پژوهش عبارتند از: صابئان به دو گروه اصلی حرانی و مندائی تقسیم میشوند. گروه نخست در شمال عراق و گروه دوم، بیشتر در استان خوزستان ایران زندگی میکنند و دارای مناسک مشترک و نیز متفاوت هستند. با وجود آنکه مندائیان تاریخ خود را به حضرت آدم 7 برمیگردانند، اما به دلیل عدم تبلیغ دین خود، ابهامات فراوانی راجع به آنها وجود دارد. آنها دارای خط، زبان و نیز کتب مقدس مخصوص به خود هستند. ضمن آنکه باید اذعان کرد که از وضعیت آنها هنگام ظهور اسلام، اطلاعات چندانی در دست نیست.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که صابئان در کنار ادیانی همچون یهودیت و مسیحیت آمده است، میتوان استفاده کرد که آنها نیز دارای دین و شریعت مخصوص به خود بوده و به اعتراف قرآن کریم به مبدأ و معاد اعتقاد داشتهاند.
این امر بر این مطلب دلالت دارد که مقصود از صابئة میان عرب هنگام ظهور اسلام، جداشدگان و خارج شدگان از دین قوم خود یعنی عبادت بتها و نیز فریادگران توحید بوده است و اما اینکه میبینیم ]واژه[ صابئة بر صابئة معروف در اسلام، اطلاق میشود، در زمان اسلام پیدا شده است.
» 3 در بررسی این نظر میتوان گفت: اگرچه واژه «صابئة» در زبان عربی کاربرد داشته است و به معنای خروج از چیزی به چیز دیگر است، این نظر که صابئان را به این دلیل به این نام نهادهاند، قابل تأمل است؛ زیرا همانگونه که در آینده روشن خواهد شد تمام فرقههای صابئان اینگونه نبودهاند و اساسآ قرآن کریم وقتی از این قوم یاد میکند آنها را معتقد به مبدأ و معاد معرفی میکند.
با توجه به این مقدمات میتوان ادعا کرد که از آنجا که آنها حضرت نوح 7 را به عنوان پیامبر قوم خود به شمار میآورند و این پیامبر هم از جمله انبیای اولوالعزم بوده است، پس دین مندائی باید از شریعت حضرت نوح 7 گرفته شده باشد.
2 همچنین ایشان آیات دیگری را بیان میکند که مندائیان هنگام تعمید میخوانند و این آیات بیانگر اصرار این قوم بر توحید و نفی شرک است : بار خدایا، شما فرمودید که آتش و هر چیز دیگر غیر تو فاقد اراده و باطلند و کسی که آنها را تعظیم و سجده مینماید نیز حقشکن و باطل و از مفسدین و منکرین میباشد...."