چکیده:
شناخت موانع و آسیبهای تفسیر و پرهیز از آنها برای رسیدن به فهم صحیح قرآن ضروری است. از اینرو، پیشوایان معصوم درباره دامنگیر شدن آسیبهای تفسیر هشدار دادهاند. اندیشوران مسلمان نیز در این امر تحقیقاتی کردهاند؛ اما بررسی همهجانبه و دقیق آن، پژوهش بیشتری میطلبد. این تحقیق در پی شناخت و تحلیل همه این آسیبها و موانع است. در این مقاله آسیبهای تفسیری مربوط به ضعف معرفتی جستوجو و تحلیل شده است که عبارتند از: 1. تحمیل رأی خود به قرآن؛ 2. تفسیر بر اساس قرائت غیرواقعی آیات؛ 3. ملاک قرار دادن معانی کنونی واژگان قرآن، استفاده از منابع لغوی ضعیف و بسنده کردن به لغتنامهها؛ 4. بهره نگرفتن از قواعد علم صرف و نحو و نکات بلاغی؛ 5. استفاده نکردن از همه دلالتها: مطابقی، تضمنی، التزامی و...؛ 6. بیتوجهی به لایههای معنایی قرآن، یا باطن قرآن را یگانه مراد الهی دانستن و بیان معانی باطنی بیپایه برای قرآن؛ 7. تفسیر قرآن بر اساس دلیلهای عقلی غیرقطعی، یافتههای تجربی نامطمئن، یافتههای شخصی و شواهد نقلی غیرمتقن.
خلاصه ماشینی:
"4. غفلت از کاربردهای قرآنی واژگان : یکی از راههای پی بردن به معانی واژگان قرآن کریم، بررسی موارد استعمال آنها در خود این کتاب الهی است که غفلت از آن، تفسیر را دچار آسیب میکند؛ زیرا برخی از واژگان قرآنی چندین معنا و کاربرد لغوی دارد که قرآن یکی از آن معانی را اراده کرده یا آن واژه را در معنای دیگر یا معنای محدودتر و یا گستردهتر از معنای لغوی به کار برده است؛ مانند واژه «کتاب» و «امه».
اگر مفسر به غلط باور نداشته باشد که این نوع دلالتهای آیات قرآن نیز مراد است یا در تفسیر به این دلالتها توجه نکند یا نتواند معانی حاصل از این دلالتها را با تدبر و تلاش دریابد و تنها به کشف و بیان معنای مطابقی آیات بسنده کند، در تفسیرش راه به خطا میرود و از بخشی از معارف قرآن کریم بیبهره خواهد ماند.
2. تفسیر قرآن کریم بر اساس یافتههای تجربی غیراطمینانآور، مانند کار طنطاوی در تفسیر الجواهر برای اثبات جامعیت قرآن کریم در مورد تمام علوم که شمار اندکی نیز کم و بیش این روش را پی گرفتهاند؛ 9 از این جمله است: تفسیر «ابابیل» (پرندگان مأمور از بین بردن اصحاب فیل) در سوره فیل به «آبله» و تفسیر «مارج» در آیه (وخلق الجان من مارج من نار) (الرحمن: 15) به نور مرکب از هفت رنگ 10 و تفسیر شکافته شدن غیرعادی دریا برای عبور بنیاسرائیل از آن 11 به جزر و مد 12 یا توجیه شفای بیماران به دست حضرت عیسی 7 13 به نیروی متمرکز در انسان مانند هیپنوتیزم ـ محمدبن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 1، کتاب الحجة، باب«ما یستطیع احد ان یدعی ان عنده جمیع القرآن کله ظاهره و باطنهغیر الاوصیاء»."