چکیده:
آنچه در ادبیات حقوق بین الملل، «مداخله بشردوستانه» نام گرفته است، توسل به قوای نظامی توسط نهاد حافظ صلح و امنیت بین المللی (شورای امنیت) در قالب فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد است که به جهت جلوگیری از نقضهای فاحش و گسترده حقوق بشر در داخل مرزهای ملی صورت می گیرد. اقدام به مداخله بشردوستانه در دو دهه اخیر (از جنگهای داخلی در عراق و سومالی، تا درگیری های قومی و نژادی در کوزوو و دارفور) با توجه به طبع و سرشت سیاسی شورا و یا منافع اعضاء دائم آن که عموما تابع شرایط و اوضاع و احوال موجود بوده است، این بحث را مطرح می کند که شورای امنیت به عنوان رکن اجرایی سازمان ملل متحد قانونا ملزم است در فرآیند مداخله بشردوستانه موازینی را مورد توجه قرار دهد و قیودی را رعایت کند.
خلاصه ماشینی:
اگرچه بروز جنگ سرد (1990-1950) و تقابل سیاسی دو ابرقدرت جهان، موجب شد که شورای امنیت علاوه بر عدم توفیق در برخورداری از نیروهای بینالمللی (ماده 43 منشور) نتواند از توسل به نیروهای نظامی ملی جهت اقدام، استفاده چندانی بنماید، اما فروپاشی شوروی سابق و پایان جنگ سرد در اوایل دهه 1990که با ایجاد بحرانهای بینالمللی جدید همچون جنگهای داخلی، شورشها، کشتار جمعی، پاکسازی نژادی، قتل و غارت و غیره در داخل کشورها همراه بود، شورا را بر آن داشت تا با تلقی نقض فاحش و گسترده حقوق بشر بهعنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بینالمللی براساس اختیارات خود در قالب فصل هفتم منشور اقداماتی را انجام دهد.
Chesterman, Simon, Just War or Just Peace, Humanitarian Intervention and International Law, Oxford University Press, First Publisher, 2001, p.
Orford, Anne, "Reading Humanitarian Intervention: Human Rights and Use of Force in International Law", Harvard Human Rights Journal, vol.
Falk, Richard, "The Haiti Intervention A Dangerous World order Precedent for The United Nations", Harvard International Law Journal, vol.
در این زمینه، میتوان گفت فقدان مکانیسم نظارت موثر از سوی شورا بر عملیات نظامی موجب گردید بحث اعطای مجوز به دولتها و سازمانهای بینالمللی با موفقیت چندانی جهت اهداف بشردوستانه همراه نباشد؛ زیرا اگرچه شورای امنیت در قطعنامههای خود سیستم گزارشدهی را متذکر شده است، اما هیچ ضمانت اجرایی برای عدم وصول گزارشات در نظر نگرفته است، همچنین عدم پیشبینی اعمال زمانبندی محدود در منشور ملل متحد موجب شده است که شورای امنیت این روش را بهطور کمرنگ در قطعنامههای خود بهکار گیرد.