چکیده:
شهر مقدس مشهد تا سه یا چهار دههی قبل پیوند دیرینهای با طبیعت داشت و تقریبا دارای سیمای طبیعی بیود.شهروند آن با طبیعت میزیست و به تفرجگاههای حومهای و ییلاقی کمتر احساس نیاز میکرد.در حالی که با توسعهی بیرویهی و روزافزون این شهر،شهروندان امروزی آن دچار زندگی مصنوع شهری شده و زندگی ملالآوری را سپری مینمایند.از این رو آنان بیش از پیش نیازمند طبیعت هستند و این امر ضرورت توجه به اکوتوریسم را گوشزد مینماید.یکی از جاذبههای طبیعتگردی نواحی پیرامونی مشهد،چشمهها و دریاچهها هستند.در این ناحیه تعداد 83 دهنه چشمه شناسایی شده که حد اکثر دبی لحظهای آنها 294 لیتر در ثانیه(با متوسط دبی لحظهای 18 لیتر در ثانیه)میباشد.این چشمهها از نظر ژنزو منشأ به سه گروه«کنتاکتی»،«کارستی»و«گسلی» دریاچههای ناحیه نیز شامل دو نوع طبیعی(نظیر دریاچهی چشمه سبز گلمکان)و مصنوعی یا سدی (مثل سد کارده)میباشند که برای اموری مثل ماهیگیری،قایقرانی،اسکی روی آب و غیره دارای پتانسیل خوبی هستند.بر اساس پهنهبندی اکوتوریستی دریاچهی چشمه سبز گلمکان و نواحی مجاور آن دارای بیشترین توان طبیعتگردی میباشد.
خلاصه ماشینی:
"این چشمهها از نظر ژنزو منشأ به سه گروه«کنتاکتی»،«کارستی»و«گسلی» دریاچههای ناحیه نیز شامل دو نوع طبیعی(نظیر دریاچهی چشمه سبز گلمکان)و مصنوعی یا سدی (مثل سد کارده)میباشند که برای اموری مثل ماهیگیری،قایقرانی،اسکی روی آب و غیره دارای پتانسیل خوبی هستند.
مشخصات این دریاچه در جدول(3) ارایه شده است و لیکن دریاچههای چشمه سبز گلمکان و بزنگان به دلیل اهمیتشان در اینجا مورد بحث قرار میگیرد.
جدول 3:مشخصات دریاچههای طبیعی و مصنوعی محدودهی پیرامونی مشهد* (به تصویر صفحه مراجعه شود) *جعفری،1373 الف-دریاچهی چشمه سبز:در بالا دست حوضهی آبریز رودخانهای گلمکان،یکی از شگفتیهای طبیعت،یعنی دریاچهی معروف به«چشمه سبز»1،را میتوان شاهد بود.
این دریاچهی تکنونیکی که تقریبا به شکل دایرهی متمایل به بیضی با حاشیهای مضرس و کنگرهدار بوده و توسط یک گلوهگاه به درهی گلمکان مرتبط میگردد؛از طریق جریانهای سطحی حوضچهی آبگیر و چشمههای فراوان بستر(مثل چشمه سبز) و اطراف تغذیه شده و در تمام مدت سال آب دارد.
جدول 4:ویژگیهای مورفومتریک و فیزیوگرافیک حوضچهی چشمه سبز (به تصویر صفحه مراجعه شود) ب-دریاچهی بزنگان: این دریاچه در منتهیالیه جنوب شرقی کوههای کپه داغ-هزار مسجد،و در یک جادهی فرعی انشعاب یافته از جادهی اصلی مشهد-سرخس(130 کیلومتری مشهد) قرار دارد.
Ep-ūP/ūN EP -پتانسیل طبیعتگردی P -جمع امتیازهای مثبت N -جمع امتیازهای منفی نتایجی که از جدول(6)حاصل میشود عبارتند از: 1-دریاچهی چشمه سبز گلمکان به دلیل امتیازهای بالا و نزدیکی و همجواری با چشمه گیلاس جمعا دارای بیشترین پتانسیل اکوتوریستی(با ضریب تقریبا 3)بوده و لذا از این نظر در سطح یا رتبهی 1 قرار میگیرد."