تحقیق/ شناخت نهج البلاغه مقاله

"این‌ کتاب‌ از نظر لفظ‌ و معنا در حد اعجاز است‌ و چه‌ کسی‌ جز علی‌(ع‌) می‌توانسته‌ است‌ چنین‌ معجزه‌آسا سخن‌ گوید؟ شریف‌ رضی‌ خود متوجه‌ این‌ حقیقت‌ بوده‌ است‌ و در مقدمه‌ خویش‌ بر نهج‌البلاغه‌ یادآور شده‌ است‌ که‌ چون‌ کتاب‌ خصائص‌الائمه‌ را تألیف‌ کرده‌ و در انتهای‌ جزء نخست‌ آن‌ در فصلی‌ نمونه‌هایی‌ از کلام‌ امیر مومنان‌(ع‌) را آورده‌ است‌، گروهی‌ از دوستان‌، آن‌ فصل‌ را پسندیدند و از نکات‌ بی‌نظیر آن‌ دچار شگفتی‌ شدند. اما ما باید در این‌ باره‌ کمال‌ دقت‌ و احتیاط‌ را به‌ کار بندیم‌، زیرا بنا بر گفتة‌ جاحظ‌ خطبه‌های‌ علی‌ و عمر و عثمان‌ در مجموعه‌هایی‌ گرد آمده‌ بود و نگهداری‌ می‌شده‌ است‌ و معنی‌ سخن‌ او این‌ است‌ که‌ خطبه‌های‌ علی‌ پیش‌ از شریف‌ رضی‌ معروف‌ و مشهور بوده‌ است‌؛ و آنان‌ که‌ نهج‌البلاغه‌ را ساخته‌ و پرداختة‌ شریف‌ رضی‌ دانسته‌اند، دلیلشان‌ این‌ است‌ که‌ او برای‌ مقاصد مذهبی‌ خود تشیع‌ آنها را جعل‌ کرده‌ است‌، اگر چنین‌ احتمال‌ پذیرفته‌ باشد، چرا نگوییم‌ که‌ تهمت‌ جعل‌ نهج‌البلاغه‌ از سوی‌ اهل‌ تسنن‌ به‌ دلیل‌ دشمنی‌ و مخالفت‌ با شیعه‌ به‌ شریف‌ رضی‌ بسته‌ شده‌ است‌؟» 73 سخن‌ ابن‌ ابی‌الحدید معتزلی‌ و دیگر عالمان‌ ابن‌ ابی‌الحدید معتزلی‌ در شرح‌ نهج‌البلاغه‌ خود در صحت‌ و اصالت‌ تمام‌ نهج‌البلاغه‌ سخنی‌ بس‌ گویا و استوار دارد، وی‌ می‌نویسد: 74 «بسیاری‌ از هواپرستان‌ می‌گویند بخشی‌ عظیم‌ از نهج‌البلاغه‌ را دسته‌ای‌ از سخنوران‌ شیعی‌ ساخته‌ و پرداخته‌اند، و چه‌بسا قسمت‌هایی‌ از این‌ کتاب‌ را به‌ سیدرضی‌ و دیگران‌ نسبت‌ داده‌اند، اما اینان‌ کسانی‌ هستند که‌ پرده‌ عصبیت‌ چشم‌ حقیقت‌بینشان‌ را کور کرده‌ است‌، و از راه‌ مستقیم‌ و آشکار حق‌ منحرف‌ گشته‌اند."