قرآن و چالش های علم و دین سخنرانی

"علمی‌ که‌ سعی‌ می‌کرد ایدئولوژی‌ ارائه‌ دهد، علمی‌ که‌ سعی‌ داشت‌ نسبت‌ به‌ مسائل‌ متافیزیکی‌ داوری‌ کند و حال‌ آنکه‌ حوزه‌ علم‌ محدود است‌ و توان‌ داوری‌ نسبت‌ به‌ آن‌ مسائل‌ را ندارد، بعدهم‌ با تحولاتی‌ که‌ علم‌ در قلمرو فلسفه‌ علم‌، طی‌ قرن‌ بیستم‌ پیدا کرد، معلوم‌ شد در همین‌ حوزه‌ محدودی‌ هم‌ که‌ علم‌ سعی‌ می‌کند آگاهی‌ علمی‌ خود را بیرون‌ از آگاهی‌های‌ فلسفه‌ و آگاهی‌های‌ دینی‌ مطرح‌ کند، آگاهی‌ها نقش‌ شناختن‌ جهان‌ خارج‌ را برعهده‌ ندارد و نوعی‌ کارکردهای‌ اجتماعی‌ یا روانی‌ دارد. حوزه‌ دیگری‌ از معرفت‌ که‌ در قرآن‌ مورد توجه‌ قرار گرفته‌ این‌ است‌ که‌ علاوه‌ به‌ معرفت‌ حسی‌ و معرفت‌ عقلی‌ به‌ نوع‌ دیگری‌ از معرفت‌ در آیات‌ قرآن‌ توجه‌ شده‌ که‌ آنجا حوزه‌ حس‌ و حوزه‌ تعقل‌ نیست‌ و آن‌ معرفت‌ نفس‌ به‌ خداستو معرفت‌ شهودی‌ و حضوری‌ است‌ که‌ در عبارات‌ امیرمومنان‌ علی‌ (ع‌) معرفت‌النفس‌ به‌ عنوان‌ انفع‌المعارف‌ یعنی‌ پرمنفعت‌ترین‌ معارف‌ بیان‌ می‌شودو ارتباط‌ و پیوندی‌ که‌ بین‌ معرفت‌ نفس‌ و معرفت‌ رب‌ برقرار می‌شود «من‌ عرف‌ نفسه‌ فقد عرف‌ ربه‌» ریشه‌ قرآنی‌ دارد که‌ می‌فرماید: «چون‌ کسانی‌ نباشید که‌ خود را فراموش‌ کردند پس‌ آنها را از یاد خودشان‌ بردیم‌» در این‌ آیه‌ شریفه‌ بیش‌ از آنچه‌ در آن‌ روایت‌ است‌، مطلب‌ هست‌. حوزه‌ معرفت‌ نفس‌ یکی‌ از حوزه‌هایی‌ است‌ که‌ در آیات‌ قرآن‌ مورد توجه‌ قرار گرفته‌ ضمن‌ آن‌ که‌ طبیعت‌ و شناخت‌ حسی‌ و عقلی‌ و دعوت‌ به‌ تعقل‌ و تدبر هم‌ هست‌ یعنی‌ حوزه‌ای‌ که‌ در آن‌جا نه‌ پای‌ حس‌ هستو نه‌ پای‌ مفاهیم‌ عقلی‌ و شاهد این‌ مطلب‌ آیه‌ قرآن‌ است‌ که‌ می‌فرماید: «به‌ یاد بیاور آن‌ هنگامی‌ را که‌ پروردگار تو از بنی‌ آدم‌ پیمان‌ گرفت‌»."