چکیده:
اقلیم و پارامترهای مربوط به آن از جمله بارش، دما، رطوبت، ... و تغییرات احتمالی این عناصر در طول دوره ی زمانی نقش بسزایی در محیط زندگی انسان دارد. لذا شناخت عناصر مذکور و تغییرات مربوط از طریق بررسی کمی و مدل بندی آماری پارامترها امکان بهره وری بهینه از طبیعت و امکانات خدادادی آن را فراهم می سازد . در مطالعه حاضر، از آمار بارش ایستگاه های سینوپتیک ایران با دوره ی آماری بلند مدت بعد از بازسازی داده ها و اعمال آزمون همگنی، استفاده شده است. با استفاده از فرمول SIAP نقشه ی پهنه بندی ایران بر اساس اعداد استاندارد شده ترسیم و ضریب تغییرات بارندگی ایستگاه ها بررسی و نقشه وزن ضریب تغییرات برای ایران رسم شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، سال های 1966 و 1973 خشک سالی سراسری ایران را فراگرفته و از سال 1995 تا سال 2001 یک دوره ی خشک سالی در قسمت اعظم کشور حاکم بوده است. همچنین بررسی ها نشان می دهد که رابطه ارتفاع _ بارش در ایران تنوع بالایی دارد و باید بررسی را به صورت ناحیه ای انجام داد، چرا که همبستگی بین ارتفاع و بارش در برخی از نقاط ایران وجود ندارد، مثلا سواحل خزری حتی با وجود ارتفاع کمتر از سطح دریاهای آزاد بارش زیادی دارد و قطب بارش ایران محسوب می شود دلیل این امر این است که بارش های سواحل خزر عمدتا از صعود دینامیکی و همرفتی متاثر می گردد تا از صعود اروگرافیکی . عامل موثر بارندگی های ایران در فصل زمستان توده هوای غربی است و وجود پرفشار جنب حاره ای آزور در تابستان حاکمیت شرایط خشکی را در کشور فراهم می سازد .
خلاصه ماشینی:
از جمله می توان به ذوالفقاری ( 1383، ص51 )، اشاره کرد که شدت و دامنه خشک سالی را در غرب ایران با استفاده از داده های بارش سالانه 25 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی با دوره ی آماری 30 ساله (2000–1970 ) مورد مطالعه قرار داده است.
جدول (1) : نواحی بارشی ایران نواحی بارشی نام ایستگاه ها تعداد ایستگاه ها 1 خزر غربی رامسر - رشت - اردبیل 3 2 خزر شرقی بابلسر - گرگان - ساری 3 3 خراسان شمالی مشهد 1 4 ناحیه آذربایجان ارومیه - تبریز- اراک - قزوین - زنجان - شهرکرد - ماکو - همدان 8 5 کردستان سنندج - کرمانشاه - ایلام - خرم آباد 4 6 ناحیه خشک زاهدان - کرمان - بندر عباس - سمنان - یزد - اصفهان - بوشهر - اهواز- شیراز - تهران - قم 11 ( منبع ، بهلول علیجانی 1379 ) موقعیت ایستگاه های مورد مطالعه در روی نقشه ی شماره (1) همراه با تقسیم بندی نواحی بارشی آمده است.
رطوبت دریای خزر فقط در سواحل آن نفوذ می کند، به طوری که کاملا مشهود است که از غرب به شرق از میزان بارندگی کاسته می شود، برای این که توده هوای سیبری در بدو ورود خشک بوده، در حین عبور از روی دریای گرم رطوبت جذب کرده و مرطوب می شود و در نیمه ی غربی ساحل خزر باعث ریزش باران فراوان می شود، همان طوری که ایستگاه هایی مانند رشت و رامسر جزو مناطق مرطوب و تنها منطقه ی مرطوب ایران می باشند.