تأملی در تشبیه آیه 31 سوره حج (2) مقاله

"حنفاء لله‌ غیر مشرکین‌ به‌ و من‌ یشرک‌ بالله‌ فکانما خر من‌ السماء فتخطفه‌ الطیر او تهوی‌ به‌ الریح‌ فی‌ مکان‌ سحیق‌ (سوره‌ حج، آیه‌ 31) پیش فرض مفسران چکیده‌ سخن‌ مفسران‌ در تشبیه‌ این آیه‌ چنین است: حال‌ و روز آن‌ که‌ به‌ خدا شرکت‌ آورد چنان‌ است‌ که‌ گویی‌ از آسمان‌ سقوط‌ کرده‌ باشد و در هوا طعمه‌ مرغان‌ شود یا باد او را به‌ جایی‌ دور درافکند. پیداست‌ که‌ کرکسان‌ و لاشخوران‌ - چنان‌ که‌ عنتره‌ در شعر زیر یادآور شده‌ است‌ - (36) تنها هنگامی‌ به‌ اجساد کشتگان‌ نزدیک‌ می‌شوند که‌ کوچکترین‌ نشانه‌ای‌ از حیات‌ در آنها نمانده‌ باشد: علیه‌ سبائب‌ کالارجوان‌ کما تردی‌ الی‌ العرس‌ البوانی‌ حیاه`‌ ید و رجل‌ ترکضان و قرن‌ قد ترکت‌ لدی‌ مکر ترکت‌ الطیر عاکفه`‌ علیه‌ و یمنعهن‌ ان‌ یاکلن‌ منه‌ چه‌ بسیار هماورد را در عرصه‌ کارزار بر جای‌ نهادم‌ [که‌ به‌ خون‌ خود در تپیده‌ بود] گویی‌ که‌ او را در پارچه‌ کتانی‌ نازک‌ و ارغوانی‌ رنگ‌ فرو پیچیده‌ بودند. و گرنه‌ این‌ که‌ گروهی‌ از مرغان‌ در پی‌ ‹‹ربودن›› کسی‌ برآیند چه‌ معنایی‌ می‌تواند داشته‌ باشد؟ شعر جاهلی‌ شواهد بسیار روشنی‌ از کاربرد ‹‹خطف›› را در دسترس‌ ما می‌گذارد: فاطمه‌ بنت‌ الاحجم‌ بن‌ دندنه`‌ در شعری‌ که‌ در سوگ‌ همسرش‌ جراح‌ سروده‌ است(56) از میهمان‌ نوازی‌ و گشاده‌ دستی‌ او یاد کرده‌ است‌ و گفته‌ است‌ که‌ او برای‌ پذیرایی‌ از میهمانان‌ و نیازمندان‌ چندان‌ شتر می‌کشت‌ که‌ حتی‌ لاشخوران‌ و کرکسان‌ با دیدن‌ انبوه‌ لاشه‌های‌ گوشت‌ فرود می‌آمدند و از این‌ خوان‌ گسترده‌ سیر می‌شدند."