چکیده:
عناصر و مؤلفههای دینداری را میتوان به چهار بخش تقسیم کرد:
بینشها؛ احساسها؛ ارزشها و رفتارهای دینی. در سه بخش نخست، وضعیت
دینداری کم و بیش همان شرایطی را دارد که در بیست سال پیش وجود داشت؛ اما
در رفتارهای دینی، فقط بخشی تحت نظارت و الزام حکومت بوده دچار تنزل شده
است. چشمانداز آینده، سمت و سوی گفتمان دینی معنویتگرا، نوگرا و مردمسالار
است.
خلاصه ماشینی:
"این قبیل ارزشهای دینی که ارزشهای انسانی هم هستند، نهتنها در میان نسل نو و جوانان کاهش نیافته، بلکه باید گفت مبنای برخی رفتارها و هنجارشکنیهایی که مشاهده میشود، همین انگیزهها و صفات متعالی است که آثار خود را به صورت واکنشهایی، گرچه بیسابقه یا غیر عرفی، به کنشها و رفتارهای ظاهرا دینی و باطنا مخالف با اصول حقیقی و روح دینداری و گوهر و ذات دین آشکار میسازد.
اگر ما در بخش بینشها، اخلاق و ارزشها، صرف نظر از تفسیرهای نوی که در هر یک از زمینههای مذکور وجود دارد، همچنان شاهد تداوم و شباهت نسبی وضعیت کنونی دینداری در مقایسه با آغاز انقلاب هستیم و تحولات جامعه در حال دگرگونی ایران بدانجا منجر نشده که همزمان با شکست نیروی فکری ـ سیاسی محافظهکار و بنیادگرا، دین و دینداری یکجا از دل و ذهن جوانان و دانشجویان و نسل جدید رخت بربندد، به این دلیل است که گفتمان دینی اصلاحطلب نگذاشته است که سنتگرایی و بنیادگرایی، خود را به عنوان تنها گفتمان دینی به مردم معرفی کند و جامعه همچنان این امکان را داشته و دارد که اشکال گوناگون دینداری را از یکدیگر تشخیص و تمییز دهد.
بهراستی آیا میتوان تأثیر عمیق و گسترده انقلاب اسلامی بر شناخت ابعاد گوناگون اسلام و توانمندی آن را در اصلاح و اداره جوامع انسانی نادیده گرفت؟ آیا آشنایی مردم ایران با ارزشهای اخلاقی و اجتماعی اسلام در امروز، با گذشته قابل مقایسه است؟ در حوزه رفتارها نیز نظر نویسنده به صورت کامل قابل پذیرش نیست."