چکیده:
ارزش و اهمیت مقام زن در تاریخ ایران بسی گسترده و قابل تامل است.در دوران صفویه به واسطهء رسمیت یافتن تشیع دوازده امامی،زن ایرانی در چارچوب اعتقادات مذهبی وضع خاصی پیدا کرد.مورخین ایرانی عصر مورد نظر به واسطهء عدم دسترسی به حرمسرا و مصاحبههای حضوری،نتوانستند گزارشهای مفصل و دقیقی ارائه دهند.آنچه از نوشتههای سیاحان برمیآید زنان در دورهی صفویه دارای حجاب و پوشش خاصی بودهاند و در پرده زندگی میکردند.تعصب مردان ایرانی به حدی بود که زنان خود را در محدودیت نگه میداشتند و از دادن هر نوع آزادی امتناع میکردند و اجازه نمیدادند با مردان غریبه معاشرت کنند.نمایش لباس زنان در این دوره برحسب رسوم کشور ممنوع بود و نشان دادن آن را رسوایی میشماردند و معتقد بودند که با تماشای لباس یک زن میتوان به قامت وی پیبرد.بههرحال حجاب و پوشش در دوره صفویه امری قابل تامل بوده است و بزرگترین توهین برای مرد ایرانی آن بود که کسی روی زن او را ببیند.با تمام این کوششها،زنان حرمسرا از موقعیت خاصی برخوردار بودند طوری که به«دولت سایه»معروف شدند و در سیاست و مملکتداری دخالت نمودند.از عصر شاه عباس به بعد آنان قطب مهم سیاسی شده و در تعیین جانشین شاه ارادهء مستقیم داشتند.
خلاصه ماشینی:
"در زمان سلطنت شاه سلیمان نیز پوشاک زنان تغییر اساسی نکرد مگر آنکه به مراتب زینتیتر و مرصعتر شده بود که البته برای به دست آوردن چنین جلال و جبروتی حتما باید بهای گزافی پرداخت میشد،بهایی که عاقبت باعث ورشکستگی دولت صفویه گشت.
تاورنیه در مور جنس و تزیینات پارچههای ایرانی مینویسد:دستهای نیز هستند که کارشان منحصر به این است که از طلا و نقره با چسب صمغ روی تافته،گل و بوته بسازند و زنها این تافتهها را به مصرف پیراهن و زیرشلواری میرسانند و به قدری این پارچهها در ایران زیاده شده است که دیگر اعتنایی به پارچههای هندی ندارند...
اولئاریوس دربارهء وضعیت پوشاک زنان در دوران شاه صفی صفوی مینویسد: لباس زنان،نازکتر از مردان و مانند آنها گشاد است و به بدن نمیچسبد.
زنان جوان ارمنی نواری تنگ و فشرده از تافتههای رنگارنگ به پیشانی میبندند،و آنها که اجتماعیترند روی این نوار توری از طلا یا از پارچهء خود نوار میاندازند که همچون گوشبند کلاهخود پیادهنظامها،گونهها را تا گلو میپوشاند.
کارری مینویسد:زنان ارمنی،غالبا زیبا و ملیحاند و درپی زیبایی تصنعی نیستند سر خود را با چارقد کتانی سفید میپوشانند و گوشههای آن را زیر چانهء خود محکم میکنند اغلب یک رشته گیسو دارند که توی کیسهء کوچکی از مخمل سیاه روی شانهء خود میاندازند.
تاورنیه در مورد لباس زنان ارمنی مینویسد:زنان ارامنه مخصوصا نیمتنهء چسبانی بی آستین،شبیه نیمتنه مردان در بر مینمایند و سرشان در یک پارچهء نازک پیچیده است که و سر آن را روی زنخدان گره میزنند.
یهودیها: کاتف مینویسد:مردان و زنان کلیمی پیراهن آلبالویی رنگ بر تن دارند که از نظر ظاهر شبیه به لباس بلند کشیشهای روسی است..."