چکیده:
نهضت مشروطه،تأثیر زیادی بر جامعهء ایران و بخصوص امور فرهنگی کشور داشت.تأسیس مدارس به سبک جدید و تبدیل مکتبخانه به مدرسهء نوین،از آن جمله است.به دلیل کمرنگ بودن نقش معارف کرمان در کتب تاریخی،پژوهش حاضر براساس اطلاعات به دست آمده از بایگانی راکد آموزش و پرورش کرمان،گفتگو با پیشکسوتانی که در عصر مشروطه دانشآموز یا معلم بودهاند،عکس و آلبومهای شخصی و تعدادی کتاب درسی عصر مشروطه،به بررسی وضعیت مدارسی که در عصر مشروطه تأسیس شدهاند،میپردازد.این مدارس به 4 دسته:1-مدارس انگلیسی؛2-مدارس زرتشتیان؛3-مدارس ملی؛و 4-مدارس دولتی،تقسیم میشوند. هر مدرسه،از لحاظ فرد یا مؤسسهء تأسیسکننده،هدف تأسیس،امکانات رفاهی،شهریه،میزان حقوق و سطح تحصیلات معلمان و مدیران،کتابها و مطالب درسی و نوع پوشش بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
"15 از نکات حائز اهمیت-که در تأمین بودجه و هزینههای مالی آموزشگاه به چشم میخورد-این است که افراد خیر زردشتی و انجمن زردشتیان کرمان،کلیۀ هزینههای آموزشگاه را تأمین میکردند و ادارۀ مالی آن طوری بود که به رغم کمتوجهی ادارۀ معارف از نظر کمک مالی به مدارس ملی،آموزشگاه از امکانات خوبی چون زمین و لوازم ورزشی مناسب برخوردار بود و ورزش والیبال،بسکتبال و تنیس در مدرسه انجام میشد.
48 میزان تحصیلات مدیر و معلمان مدرسه 1-آقا سید مصطفی خان کاظمی رئیس مدارس و مدیر مدرسۀ احمدیه،دارای نشان علمی درجۀ اول دیپلم مدرسۀ سیاسی دار الفنون بود که در هفته 4 ساعت تاریخ و دو ساعت اخلاق تدریس میکرد و ماهیانه 80 تومان حقوق دریافت میکرد.
لازم به ذکر است که آقا سید مصطفی خان کاظمی-که به عنوان اولین رئیس معارف جهت افتتاح مدرسۀ دولتی احمدیه به کرمان آمد-6 نفر معلم که دارای تحصیلات عالیه از دار الفنون بودند، با خود به کرمان آورد و حقوق ماهیانۀ معلمان این مدرسه 50 تومان بود و به مدیر مدرسه-که خود سید مصطفی خان بود-80 تومان پرداخت میشد و مدیران در ادارۀ معارف از جایگاه ویژهای برخوردار بودند و حق مدیریت خوبی دریافت میکردند.
ضوابط پذیرش معلم در مدارس دولتی این قرارداد بین رئیس معارف و معلم مربوطه،از روی کمال رضایت بدون اکراه و اجبار قبول و امضا میشد: 1-ادارۀ معارف به موجب این قرارداد کسانی را به سمت معلمی مدرسۀ دولتی انتخاب میکند که امور تحصیل راجع به کلاس محوله به ایشان را برطبق تعلیمات کارکنان مدرسه ادراه نمایند."