چکیده:
ابو منصور محمد بن محمود ماتریدی،متوفی به سال 333 ق،یکی از پیشوایان فقهی مذهب ابوحنیفه در ماوراء النهر بوده است که نظریات و اندیشههای خود را در کتب متعددش تدوین نموده است.اغلب این کتب راجع به عقاید علم فکری و فقهی وی میباشد.وی معاصر ابو الحسن اشعری و همچون او مخالف این فرقه بود و اکثر کتابهای وی مبارزه با آراء این فرقه بوده است.در عین حال با اشعری نیز که در بسیاری از ادلهء کلامی و عقلی به هم نزدیک بودند،در بعضی از اصول فقهی و کلامی به نزاع و مناظره مشغول بوده است.پژوهش حاضر به بررسی آثار و عقاید ماتریدی از یک سو و بررسی عقاید فقهی و فکری او با دیگر مذاهب اهل سنت از سوی دیگر پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"امر به معروف و نهی از منکر در باب امر به معروف و نهی از منکر ماتریدی معتقد است امر به معروف و نهی از منکر لازم و واجب است و در این مورد در شرح فقه اکبر مینویسد: فرمایش پیغمبر که میفرماید انا نأمر بالمعروف و ننهی عن المنکر،مسئلهای است مورد اختلاف میان ما و مجبره زیر آنها معتقد به امر به معروف و نهی از منکر نیستند و به این آیه استدلال میکنند «لا یضرکم من ضل اذ اهتدیتم» ما میگوییم که این آیه در نفی مضرت است و در اثبات این معنی گوییم که ضرر و زیان معصیت از شخص گناهکار به دیگری تجاوز نمیکند،هم چنان که خدای تعالی گفت «و لا تزر و ازرة وزر اخری» و در وجوب امر به معروف و نهی از منکر آیهای دیگر دلیل است و آن قول خدای تعالی «و لتکن منکم امة یدعون الی الخیر تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر» 4 5.
او میگوید که در باب فرمایش پیامبر که میفرماید،"ننهی عن المنکر"مسئلهای است مورد اختلاف میان ما و مجبره زیرا آنها معتقد به امر به معروف و نهی از منکر نیستند و به این آیه استدلال میکنند: "لا یضرکم من ضل اذ اهتدایتم" ولی ما میگوییم این آیه در نفی مضرت است و در اثبات این معنی میگوییم که ضرر و زیان معصیت از شخص گناه کار به -------------- (1).
نظریهء ماتریدی در باب صحابه به نظر میرسد سکوتی که ماتریدی نسبت به امر عثمان و علی دارد،به این دلیل است که وی نیز چون استادش ابو حنیفه،صحابهء پیامبر را بسیار احترام گذاشته و به دلیل قرار گرفتن آنها در زمره و سبقت در دین،بسیار احترام و تکریم میکند."