چکیده:
تغییرات سریع اجتماعی طی قرن بیستم علاوهبر آثار و پیامدهای مختلف فرهنگی،
اجتماعی و اقتصادی که دربر داشته است، پدیده«فاصله نسلی»را نیز موجب شده است؛یعنی
فاصله فکری، سلیقهای، ارزشی و رفتاری که بهطور عام بین نسلهای مختلف پدیدار
گردیده است.این جریان خود یکپارچگی و وفاق اجتماعی را نیز به مخاطره انداخته
است.بعضی از اهل نظر و تحلیلگران اجتماعی، توسعه اقتصادی را عامل ظهور«فاصله
نسلی»معرفی کردهاند، در حالیکه بعضی دیگر توسعه فرهنگی را در این پدیده دخیل
میدانند.«فاصله نسلی»گرچه در ابتدا از جوامع صنعتی برخاست، ولی به سرعت و به
موازات ورود فرهنگ جدید صنعتی به سایر جوامع، نسلها و گروههای مختلف اجتماعی و
جمعیتی این جوامع نیز با این تفاوتهای ارزشی و هنجاری آشنا شدند.نوسازی اجتماعی خود
نیز در ظهور و تسریع این پدیده نقشی مؤثر
داشته است.با توجه به سرعت تغییرات اجتماعی و نوسازی در ابعاد مختلف آن در قرن
بیستویکم، احتمال بروز هرچه بیشتر فاصله نسلی در آینده، حتی بیشتر از گذشته، وجود
دارد.عواملی نیز چون سواد و آموزش، بهرهگیری از تسهیلات و خدمات فرهنگی،
تأثیرپذیری هرچه بیشتر جوانان از جریان نوسازی اجتماعی و نظایر آن، آنها را در
مقایسه با نسلهای قدیم در معرض تغییرات بیشتری قرار داده است.همینطور، دستیابی به
شاخصهای توسعه چون جای خود گروهها و نسلهای بالقوه تأثیرپذیر را با اولیاء و
نسلهای قدیمیتر جامعه متفاوت کرده است.در این تحقیق سعی شده است تا پیامدهای
تغییرات اجتماعی مهارناشدنی حتیالمکان تبیین گردد.در تبیین پدیده«فاصله نسلی»و دور
شدن از وفاق اجتماعی، از آرای گوناگون جامعهشناسان، روانشناسان اجتماعی و نیز
استفاده شده است، و درنهایت پیشنهادها و راهکارهایی در این زمینه ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"به بیانی دیگر، فاصله نسلی را اینطور میتوان تعریف کرد:«منظور از فاصله نسلی تغییر در رفتار اجتماعی-فرهنگی بین دو نسل است که خود ناشی از تغییرات دانش paG noitaareneG -(1)فنی، صنعتی، توسعه ارتباطات، آموزش و نظایر آن است، و در آن نسلهای مختلف بهراحتی نمیتوانند با یکدیگر تطبیق پیدا کنند» (91.
تجدد و دگرگونی معیارها علاوهبر تغییرات مختلف اجتماعی که برای این جوامع بههمراه آورده است، نسلهای مختلف را نیز به لحاظ ارزشی و هنجاری از یکدیگر جدا ساخته است، و بدینگونه بر هوشیاری و وجدان مردم بهویژه نسل جوان در جهان روبه توسعه تأثیر گذاشته است.
همینطور، توسعهشهرنشینی مردم را از زیستن در محیطهای محدود و بسته آزاد میکند، چه برخلاف محیطهای روستایی، محیطهای جدید(شهری)مرکز تجمعی از جمعیت، ثروت، سلیقههای جدید، ابزار جدید و نظایر آن است که در آن انواع مختلف ی از فعالیتهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با یکدیگر آمیخته میشوند و روشهای زندگی جدیدی را برجای میگذارند؛یعنی جریانی که نظام فکری و رفتاری نسلهای جدید از آن نشأت میگیرد، و خود درعینحال تضادهایی را بین نسلهای قدیم و جدید ایجاد میکند، وفاقاجتماعی را تحت تأثیر قرار میدهد، و بدینسان جامعهای جدید را پایهگذاری مینماید.
این نکته نیز گفتنی است که تاکنون هنوز هم بهعلت پایین بودن سرعت تغییرات اجتماعی، «فاصله نسلی»در بسیاری از جوامع زیاد نبوده است، لیکن با ورود به قرن بیستویکی و افزایش سرعت تغییرات اجتماعی، بهدنبال جریان جهانیشدن نظامهای مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تأثیرپذیری سریع نسل جوان از آن منابع، در آینده انتظار فاصله نسلی بیشتری را باید داشت."