چکیده:
آنچه از احوال شاهزاده ابو الفتح سلطان ابراهیم میرزا در آثار و متون تاریخی
دوره صفوی بهجایمانده، بیانگر نفوذ سیاسی و اجتماعی آن شاهزاده نامدار قرن دهم
هجری قمری در عرصه سیاسی و گرایش به هنر دوستی وی میباشد.موجودیت کتابخانههای سلطنتی و شاهزادگان در طول حیات علمی ایران و تمدن اسلامی
بیانگر توجه جامعه سیاسی ایران به رشد آثار پژوهشی و هنری در طول قرون محسوب
میشود.در این مقاله با کنجکاوی و دقت از میان متون به بررسی زندگی شاهزاده ابو
الفتح سلطان ابراهیم میرزا و نقش و موجودیت کتابخانه وی توجه شده و ضمن بررسی
مجموعه آن، کارکنان کتابخانه، و مجامع موجود در این کتابخانه مورد ارزیابی قرار
گرفته است.در نهایت، با شهادت شاهزاده صفوی به سبب تنشهای سیاسی در جامعه، این
کتابخانه نیز از میان میرود.
خلاصه ماشینی:
"روش جمعآوری اطلاعاتدر تحریر و تدوین این مقاله از منابع روزگار سلطان ابراهیم میرزا، یعنی خلاصة التواریخ و گلستان هنر به کتابت قاضی میر احمد بن شرف الدین حسینی قمی، احسن التواریخ حسن بیک روملو، نقاوة الاثار فی ذکر الخیار از محمود بن هدایت الله افوشتهای نطنزی، جواهر الخبار به قلم بوداق قزوینی، تکملة الخبار از عبدی بیگ شیرازی، ذیل تاریخ حبیب السیر به تحریر امیر محمود خواند امیر و عالمآرای شاه طهماسب بهرهجویی شد.
»(همان)نکته دیگر در آموزش شاهزاده سلطان ابراهیم میرزا تداوم فراگیری آن سلطان در طول حیات و زندگی سیاسی واجتماعی بوده، چنانکه در ذکر ارتباط مولانا مالک دیلمی از خطاطان شهیر دوره صفوی با ابراهیم میرزا درج است:مولانا مشارالیه در مشهد مقدس رضیه رضویه علی مشرفها الفالف سلام و تحیه، و در کتابخانه نواب ابو الفتح سلطان ابراهیم به سر میبرد و به تعلیم خط آن حضرت اشتغال داشت(6/ص 401).
محمود بن هدایت الله افوشتهای نطنزی در نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار بخشی را موسوم به«ذکر کشته شدن دراری سپهر عظمت و سلطنت و بیان شمهای از حالات فرخنده سمات سلطان ابراهیم میرزا و کیفیت انتقال او از این سرای ملال به دار البقا آورده (1/ص 52-44)و نظمی درخور به این مضمون را در پایان برای آن شاهزاده یکتا سروده است:فکندند نخلی از این بوستانکه بودش ثمر، عشرت دوستانبریدند سروی ز باغ وجودکه در سایهاش راحت خلق بودگلی نشکفد در ریاض جهانکه آخر نریزد ز باد خزاننهالی از این خاک سر بر نکردکش آخر قضا خاک بر سر نکرد(1/ص 51)کتابخانه شاهزاده ابو الفتح سلطان ابراهیم میرزاآنچه در ذکر فضایل و هنر دوستی شاهزاده ابراهیم میرزا سخن رانده شد و آنچه از صفحات خلاصة التواریخ در ذکر وی آمد به جهت شرحی است که میر احمد منشی در گلستان هنر از کتابخانه وی در خراسان آورده و بر این قرار این کتابخانه در مشهد، پایتخت آن سامان از شکوه و فر بیکرانی برخوردار بوده، در اینباره نوشتهاند: «هیچکس از پادشاهان و شاهزادگان عالمیان کتابخانه رنگین بهتر از آن شاهزاده با تمکین نداشتند»(7/ص 110)."