چکیده:
کتابت قرآن مجید،در ارتباط با هنر و تمدن دوران اسلامی از معنا و مفهوم بسیار گسترده و عمیقی برخوردار است که نهتنها مسیر تحول خط و خوشنویسی که عناصر دیگری چون تذهیب،رنگ و نقش،کاغذ، صحافی،تجلید و...را دربرمیگیرد و بدون شناخت و در نظر گرفتن هریک از این عناصر نمیتوان مفهوم جامعی از کتابت دوران اسلامی به ویژه هنر کتابت قرآن ارائه داد.در حقیقت هنر صفحهآرایی امروز،پایه در هنر کتابت دوران قدیم دارد و به خاطر ارزش و ویژگیهای خاص آثار قرآنی و برای بالا بردن سطح کیفی و هویتبخشی به آثار هنری امروز، شناخت و تحلیل آنها به عنوان بخشی از هنر اسلامی-ایرانی ضروری مینماید.در این میان قرآنهای دورهی صفویه تا اوایل قاجاریه به سبب صفحهآرایی،تذهیب،تنوع نقوش و رنگآمیزی جزء قرآنهای نفیس و ارزشمند محسوب میشون دکه در این مقاله دو نمونه از این قرآنها متعلق به موزه چهلستون بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
بررسی دو نسخهی خطی قرآنی مذهب موزهی چهل ستون اصفهان(اواخر دوره صفویه و اوایل قاجاریه)* آرزو پایدار فرد*مهناز شایستهفر**حسن بلخاری*** (به تصویر صفحه مراجعه شود) چکیده کتابت قرآن مجید،در ارتباط با هنر و تمدن دوران اسلامی از معنا و مفهوم بسیار گسترده و عمیقی برخوردار است که نهتنها مسیر تحول خط و خوشنویسی که عناصر دیگری چون تذهیب،رنگ و نقش،کاغذ، صحافی،تجلید و...
بررسی نسخهی قرآنی مذهب اول موزه چهلستون (احتمالا اواخر دورهی صفویه) ابعاد-توصیف جلد: قطع کتاب01،وزیری کوچک(رقعی یا ربعی)به اندازهی تقریبی 041*022 میلیمتر است.
در مورد قرآنهای نفیستر،دو طرف ترنج و سرترنج و حاشیهی لچکیها،شرفههای بسیار ظریف و زیبا کار میشده که در این نسخه دیده نمیشود(تصویر 11) (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 11-جلد روغنی زرافشان نسخه قرآنی دوم آستر بدرقه: حاشیهی باریکی به رنگ مشکی دارد و درون آن با نقوش سادهی هندسی به زر پر شده است.
در نسخههای قرآنی اواخر دورهی صفویه و اوایل قاجاریه،بیشتر نشان آیات و صفحات به شکل شمسه میباشد با تزیینات گل شاهعباسی،آنچنان که در دو نسخهی قرآنی موزه چهلستون دیده میشود.
در هر دو نسخه موزهی چهلستون،کتابت قرآن با خط نسخ صورت گرفته و در قرآن دوم ترجمه فارسی مطابق با قرانهای اواخر صفویه و اوایل دورهی قاجاریه به قلم نستعلیق و رنگ شنجرف میباشد.
از دیگر ویژگیهای نسخههای قرآنی اواخر عهد صفویه و اوایل قاجاریه، جدولکشی مشکل رنگ در کنارهی حاشیه اوراق مطابق نسخه قرآنی دوم موزهی چهلستون است.