چکیده:
«فساد اداری» از جمله پدیدههای سازمانی است که روند توسعه کشورها را به طور چشمگیری با چالش مواجه ساخته و موجب شکلگیری مشکلات و بحرانهای اساسی در سراسر جامعه شده است. هدف این نوشتار تحلیل جامعهشناختی پدیده فساد اداری در ایران میباشد. در این زمینه سعی شده است علل و عوامل مؤثر در شکلگیری و گسترش فساد اداری، رابطه نظام اقتصادی اجتماعی و سیاسی با فساد اداری، پیامدهای وجود و استمرار فساد اداری و سرانجام ارائه راهکارهای مناسب برای مقابله با این پدیده مورد بررسی و مداقه علمی واقع شود.روش تحقیق به کار گرفته شده در نوشتار روش اسنادی است که بر اساس مطالعه و بررسی کتب و آثار موجود مسئله حاضر مورد تبیین واقع شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که فساد معلول عوامل متعدد و گستردهای است، به گونهای که عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و اداری از جمله عوامل مهم این پدیده تشخیص داده شدند. همچنین تأکید بر رویههای پیشگیرانه به جای تنبیه و مجازات متخلفان، دنبال کردن منظم و نظاممند برنامههای مبارزه با فساد اداری، تأکید بر فرهنگ سازمانی و تقویت آن به عنوان بخشی از فرهنگ عمومی جامعه و سرانجام پرداختن به مسائل سازمان، ساختار اداری و تحلیل آن بر اساس رویکرد جامعهشناختی به منظور کاهش فساد اداری به عنوان راهحلهای اساسی پیشنهاد شدهاند.
خلاصه ماشینی:
"تأکید بر آموزهها و باورهای دینی و مذهبی، تقویت ارزشهای اخلاقی و انسانی اهمیت قائل شدن برای کرامت انسانی و بارور ساختن فرهنگ سازمانی به دلیل ماهیت اثرگذاری قوی که میتواند بر رفتار و عملکرد اعضای سازمان داشته باشد، نقش مهمی در کنترل درونی رفتارهای کارکنان و پیشگیری از بروز فساد اداری دارد.
بر این اساس است که اعتقاد به نظام اجتماعی (به قول دورکهایم: وجدان جمعی) کاهش مییابد و به عبارت دیگر، کنترل روانی افراد بر روی رفتار خود ـ که نقش مهمی در آلوده شدن کارکنان به فساد اداری دارد ـ کم میشود.
برای حذف یا کاهش فساد اداری در نظام اداری و سطح جامعه، نیازمند برنامههایی اساسی و همهجانبه هستیم که با تأثیر بر فرهنگ عمومی جامعه و ابعاد آن همچون فرهنگ سازمانی (به عنوان پدیدهای که به طور مستقیم از فرهنگ جامعه تأثیر میپذیرد)، پیشگیری از بروز فساد اداری را هدف قرار دهد، به جای آنکه از طریق طراحی رویههای ـ منوچهر صبوری، جامعهشناسی سازمانها، بوروکراسیمدرن ایران، ص 267.
فرهنگ سازمانی از کارکردهای گوناگونی برخوردار است و میتواند با معرفی الگوی رفتاری مطلوب به کارکنان، رفتار آنان را کنترل کند و منجر به تثبیت شیوههای مطلوب انگیزش رفتار کارکنان شود و در آنها نوعی تعهد و احساس مسئولیت نسبت به چیزی به وجود آید که آن چیز، بیش از منافع شخصی فرد است که پیامد و نتیجه آن کاهش آثار و نشانههای فساد در کلیه سطوح جامعه میباشد."