خلاصه ماشینی:
به هر حال به تشخیص ایلیچ مشکلات مدرسه اجباری نهادی شده به قدرت فراوانند که حل آنها حتی از توان غنیترین کشورها خارج است لذا تنها راه رهائی از مشکلات و پی آمدهای ناگوار چنین مدرسهای را انحلال آن و گشودن باب مدرسهای به وسعت جامعه میبیند، به طوری که هر کس به تواند آزادانه آموزش و پرورش مطلوب خود و فرزندان خویش را فراهم سازد.
29 اما علیرغم نارسائیهای بالا، به عقیده نمایندگان نهضت آموزش و پرورش مردمی فلسطین این جنبش از دستآوردهای مفید و آیندهسازی بهرهمند بوده است که ذیلا به فهرستی از مهمترین آنها اشاره میشود: 1-ایجاد وحدت و یکپارچگی بین مدرسه و اجتماع 2-فاصله گرفتن از آموزش و پرورش مبتلا به بیماری مدرکدهی و مدرکگرائی 3-بالا بردن سطح آگاهی تاریخی و فرهنگی متعلمان 4-ایجاد اعتماد به نفس، حرمت ذات، قدرت درونی و اراده برای عمل در بین متعلمان 5-تعالی روح همبستگی و بالا رفتن ارزش کار و اقدام گروهی 6-و در زمینه روش تدریس: -یادگیری از راه عمل و فعالیت به جای یادگیری خشک محتوای از پیش تعیین شده -شرکت فعال دانشآموزان در فرایند یادگیری به خصوص در بحثها و گفت و شنودهای کلاسی -پیبردن به اهمیت نوآوری و خلاقیت و دستیازی به شیوههای نو برای حل مسائل -توجه به مشاوره حرفهای به موازات توجه به آموزش فنی و حرفهای.
در ارزیابی نظر فریره باید بگوئیم که ادعای این متفکر در خصوص آنکه آموزش و پرورش تحت تأثیر ایدئولوژی مسلط جامعه است و اینکه در جوامعی که تحت نظامهای سلطه اداره میشوند از آن به نفع اقشار قدرتمند بهرهگیری میشود تا حدود زیادی قابل قبول است.