چکیده:
هدف مقاله حاضر نخست ارائه یک چارچوب نظری از شاخصهای نابرابری اجتماعی در کشورهای پیرامونی است تا زمینه برای تعیین طبقات و اقشار گوناگون اجتماعی در ایران فراهم آید.سپس با توجه به سنجههای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، طبقات و تقسیمات داخلی آنها در ایران پس از انقلاب تشریح شده است.طبقات موجود در جامعه کنونی ایران عبارتند از: سرمایهداران، کارگران، طبقه متوسط، تولیدکنندگان مستقل، طبقه وابستگان، مالکان اراضی کشاورزی، کشاورزان سهمبر و مستأجر، امروزه در ساختار طبقاتی جامعه ایران، با پدیدهای جدید به نام پایگاههای طبقاتی چندگانه روبرو هستیم که از ترکیب طبقات به وجود آمده است.بعلت وجود پایگاههای طبقاتی چندگانه، تعیین پایگاه طبقاتی خالص افراد با مشکل روبروست.
خلاصه ماشینی:
"در بیان طبقات اجتماعی نمیتوان یکبار طبقات را براساس پایگاه شغلی، بار دیگر بر پایه قدرت اداری و بالاخره در رابطه با روابط مالکیتی بطور مجزا تعریف کرد، بلکه باید مجموعه معیارهای سه گانه عینی مالکیت، قدرت و وجهه در نظر گرفته شود و سپس طبقات را بصورت سلسله مراتبی بیان کنیم-گر چه برخی طبقات در ارتباط با یکدیگر بصورت فرادست و فرودست قرار دارند، آنچه باید صورت گیرد، نشان دادن تفاوتهای طبقاتی انسانها در رابطه با سنجههای عینی است.
افزایش سرمایه باعث افزایش قدرت، کنترل و وجهه برای سرمایهداران میگردد(ادواردز، 1978)این طبقه در ایران، مانند سایر کشورهای پیرامونی، از زمان نفوذ روابط سرمایهداری و مسلط شدن این رابطه در مملکت، امروزه بصورت یکی از طبقات مسلط اصلی(حداقل از نظر اقتصادی)در آمدهاند.
برای نمونه، در سالنامههای آماری کشور، در تقسیمبندی مربوط به شاغلان 10 ساله و بیشتر بر حسب نقاط شهری و روستایی، تنها قلمی که مربوط به طبقه کارگر میشود، بصورت"مزد و حقوق بگیران"بیان شده که این قلم ممیز تعداد کارگران نمیباشد، بلکه به علت ماهیت تقسیم بندی، شامل تمامی افراد حقوق بگیر غیر کارگر(مثلا کارمندان)هم میشود.
بالاخره، از لحاظ تملکی، میزان مالکیت اعضای طبقه متوسط بر وسایل تولید اصلی، در بعضی از اقشار(مثلا کارمندان)صفر، در اقشاری همچون روشنفکران و حرفهایها متوسط، و در قشر مدیران گر چه بایسته اصلی آنها کنترل بر وسایل تولید است، اما در مواردی نسبتا زیاد است.
کارکرد حرفهایها در جامعه ایران انجام امور کاملا تخصصی است و در واقع تقسیم کار شدید در جامعه، باعث گردیده تا آنها به کارهای خاصی بپردازند و تقریبا میتوان گفت بایسته تک بعدی دارند و معمولا بیشتر به وظیفه ویژهای که به آنها محول شده است، میاندیشند."