چکیده:
بررسی ساختار حمایتی در صنعت آهن و فولاد
مجتهد احمد,فرزین محمدرضا
صنعت فولاد از صنایع مادرهرکشور است و نقش کلیدی در چارچوب اقتصاد ملی به عنوان ستون فقرات و پایه تمامی فعالیت های صنعتی دارد. در تولید فولاد بسته به نوع کشور و نظام اقتصادی آن بخش دولتی و یا بخش خصوصی یا هر دو شرکت می کنند.
تولید فولاد در ایران به روش های سنتی احیا مستقیم و ذوب الکتریکی در مجتمع های ذوب آهن اصفهان، فولاد اهواز و مبارکه و یک کارخانه نورد سنگین انجام می شود. این صنایع متعلق به دولت می باشند و در بسیاری از سال ها دولت محصولات تولیدی آنها را قیمت گذاری کرده است.
مطالعه ساختار حمایت در این صنعت با محاسبه 3 معیار نرخ حمایت اسمی، نرخ حمایت موثر و هزینه منابع داخلی صورت می گیرد. نظر به اهمیت نقش قیمت انرژی، ارز، عوامل اولیه تولید (کار و سرمایه) و نهاده های غیر قابل تجارت در محاسبه معیارهای مورد بررسی ازروشهای مناسبی جهت محاسبه قیمت سایه ای آنها استفاده شده است سپس هر 3معیارمورد بررسی با استفاده از جدول داده – ستانده 1970 و جدول به روز شده سال 1375 با فرضیه های متفاوتی محاسبه و تجزیه و تحلیل شدند. محاسبات نشان می دهد که ساختار حمایت در این صنعت حساسیت بسیار شدیدی به نرخ ارز و قیمت انرژی دارد، به گونه ای که سایر حمایت های تعرفه ای و غیرتعرفه ای را به طور جدی تحت تاثیر قرار می دهند. این صنعت در ایران از مزیت نسبی برخوردار است و فروش نهاده های انرژی به قیمت جهانی به این صنعت، احتمال از دست رفتن این مزیت را به وجود می آورد.
در نهایت پیشنهاد می شود که این صنعت طبق یک برنامه زمان بندی کوتاه مدت در شرایط رقابتی قرار گرفته و دولت از هرگونه قیمت گذاری در این صنعت خودداری کند.
خلاصه ماشینی:
"در این مطالعه برای محاسبۀ معیارهای حمایت مؤثر و هزینه منابع داخلی،نیاز به قیمت سایهای عواملاولیه تولید،شامل نیروی کار و سرمایه،کالاهای قابل تجارت بهکاررفته در تولید محصولات صنایع موردبررسی و کالاهای غیر قابل تجارت مورد استفاده در تولید آنها و همچنین انرژی داریم که از روشهای زیر استفاده کردهایم: یمت سایهای ارز برای محاسبۀ حمایت،نرخ ارزی باید مورد استفاده قرار گیرد که در بازار رایج است و انتظارات قیمتیعاملین اقتصادی بر اساس آن شکل گرفته است.
جدول 12:تصویر حمایت مؤثر در بخش محصولات اساسی و ذوب آهن در سال 1375(ارقام به درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود)منبع:محاسبات مؤلفین وقوع تغییرات شدید در قیمت داخلی و جهانی محصولات و نرخ ارز،باعث افزایش عمدهای درنرخهای حمایت شده است.
جدول 14:ارقام DRC با فرضهای مختلف در صنعت محصولات اساسی فولاد و ذوب آهن درسال 1370 (به تصویر صفحه مراجعه شود)منبع:محاسبات مؤلفین 1-ارزش عوامل تولید داخلی بهکاررفته در تولید یک واحد ارز خارجی که در قیمتهای سایهای خودمحاسبه شدهاند،معادل 231 ریال بوده است،یعنی برای تولید کالایی به ارزش یک دلار(1450 ریال)231 ریال از عوامل تولید داخلی به مصرف رسیده است.
جدول 15:ارقام DRC با فرضهای مختلف در صنعت محصولات اساسی فولاد و ذوب آهن درسال 1370 (به تصویر صفحه مراجعه شود)منبع:محاسبات مؤلفین هزینه منابع داخلی کل در قیمت بازار عوامل نشانگر عدم مزیت نسبی صنعت است.
6-معیار هزینۀ منابع داخلی با فرضهای متفاوت نشان میدهد که تولید محصولات آهن و فولاد در ایران ازمزیت نسبی برخوردار است و فروش نهادههای انرژی به قیمت جهانی به این صنعت احتمال از دست رفتناین مزیت را به وجود میآورد."