خلاصه ماشینی:
تعلیم و تربیت غلط بقلم جناب آقای مستشار الدوله صادق وزیر اسبق وزارت فرهنگ از مطالعۀ تواریخ معلوم است که فساد اخلاق در هر مکان و زمان در میان اقوام مختلفه بشدت و ضعف متفاوت موقع ظهور یافته است ولی رهبران قوم به چارهجوئی پرداخته با تدابیر فعلی و قولی مثل وضع قوانین،ایراد وعظ و نصیحت و غیره تا توانستهاند ملت را از این بلای مبرم نجات دادهاند.
همینطور روسای جلیل الشأن دیگر از انبیاء و حکما در تهذیب اخلاق قوم خود کوشیدهاند ولی متاسفانه پس از صدر اسلام رفتهرفته این موضوع مهم بکلی از اعتناء و توجه دور افتاده،چاپلوسی و تقلب در لباس مهارت و زیرکی جزو عادات شده الفاظ فریبنده ظاهر را آراسته باطن را خراب ساخته گاه دعوی و یا وعده داده حین عمل سراب تحویل میدهند اثرات این ترتیب شوم دروغ دزدی ارتشاء و غیره عرصۀ عمل را چنان تنگ کرده (به تصویر صفحه مراجعه شود) جناب آقای مستشار الدوله صادق است که برای سعی و عمل جائی باقی نمانده بطوریکه مملکت شباهت کلی رسانده است به زورقی که فی المثل پنجاه نفر پاروکش دارد چهل و هشت نفر آن برخلاف مقصود پارو میزنند فقط دو نفر بسوی مقصد تلاش بیهوده میکنند بدیهی است چنین زورقی هرگز بساحل سلامت نخواهد رسید.