چکیده:
اصولا امارت و دولت حمدانیان، در دو منطقه «موصل» و «حلب» شکل گرفت. فعالان صحنه سیاسی – نظامی این خاندان، هر چند نقش خود را در دهه اول نیمه دوم قرن سوم درتاریخ اسلام ایفا کردند، آنچه به ظهور چهره فرهنگی این خاندان مربوط می شود، اعتلای فرهنگی دولت حلب به رهبری ابوالحسن علی (سیف الدوله) است که از سال 333 هجری تا سال 394 دوام آورد. گرچه با مرگ سیف الدوله در سال 365 ه. ق.، از رونق فرهنگی این خاندان کاسته شد، اثرات آن تا امروز باقی ماند و امت اسلامی را تحت تاثیر امواج عظیم فرهنگی خود قرار داده است. در مدت 23 سال حضور سیف الدوله در منطقه «حلب» و «شام»، چهره های فرهنگی منور بسیاری در دربار او درخشیدند؛ که در میان آنها، نام تعدادی از برجسته ترین شخصیت های علمی ایران چون فارابی (معلم ثانی)، زجاجی، ابن خالویه، قاضی جرجانی، ابوالعباس خوارزمی، ابوالفرج اصفهانی، ابوعلی فارسی، ابوالطیب لغوی، ابونصر بنص و ...، در رشته های مهمی مانند ریاضیات، تاریخ، فلسفه، لغت، نحو، ادب، شعر و موسیقی دیده می شود.
در این مقاله، ضمن ارائه گزارشی کوتاه از چهره فرهنگی «سیف الدوله» و «حلب» سعی شده است در حد توان به حضور و نقش اندیشمندان ایرانی در آن حوزه اشاره ای شود ...
خلاصه ماشینی:
"در مدت 23 سال حضور سیف الدوله در منطقه«حلب»و«شام»، چهرههای فرهنگی منور بسیاری در دربار او درخشیدند؛که در میان آنها، نام تعدادی از برجستهترین شخصیتهای علمی ایرانی چون فارابی(معلم ثانی)، زجاجی، ابن خالویه، قاضی جرجانی، ابو العباس خوارزمی، ابو الفرج اصفهانی، ابو علی فارسی، ابو الطیب لغوی، ابو نصر بنص و...
با این همه، برخی از برجستهترین اندیشمندان جهان اسلام و ایران، در آستانه ظهور و استقرار نیروهای آل بویه در بغداد، به سمت حلب سرازیر شدند که از جمله آنها، حضور و تلاش گسترده اندیشمند فرزانهای چون فارابی در دربار سیف الدوله است که تأثیرگذاری وی بر فلسفه اسلامی در قرون بعدی را نمیتوان نادیده انگاشت.
پیوند ایرانیان با حمدانیان در حلقه منسجم چنین نیروهای علمی، و حضور گروههای فکری و اندیشمند ایرانی در ابعاد مختلف از ابتدای صیت و قدرتگیری حمدانیان حلب جلب توجه میکند؛اندیشمندانی که بعضا در سمت استادی سیف الدوله و تربیت فرزندان و سایر اعضای خاندانش مانند ابو فراس نقش ایفا کردهاند و فراز و نشیب و صعود و سقوط تدریجی خاندان حمدانی را به چشم خود شاهد بودهاند.
ایرانیان همچنین عموما از سرآمدان و هدایتکنندگان اصلی هستههای علمی و ادبی دربار سیف الدوله حمدانی محسوب میشدند؛و حضور آنان، تأثیری جالب در دهههای بعد گذاشت، برای نمونه امواج این تأثیر توسط یکی از شاگردان ابن خالویه به نام محمد بن عبد الله بن سعد نحوی، به جویندگان و طالبان علم خصوصا ابو العلاء معری رسید."