چکیده:
در نظام قشر بندیهای اجتماعی و انعطافپذیر بودن یا انعطاف ناپذیری آن، فرصتهای
متفاوتی است که جامعه برای گذر از یک قشر به قشر دیگر به افراد عرضه میکند.طی مطالعهای موردی در زمینه ساختار طبقاتی و چگونگی تحرک اجتماعی در شهر تهران
در سال 1374 به این نتیجه رسیدیم که 9/22 درصد از جامعه مردان شاغل 30 سال به بالای
ساکن شهر تهران در مراتب بالای اجتماعی-اقتصادی قرار داشته، 7/38 درصد در طبقه
متوسط و 4/38 درصد در طبقات پایین جامعه قرار داشتهاند.مقایسه منزلت طبقهای پاسخگویان با پایگاه اجتماعی اقتصادی پدرشان تحرک اجتماعی
را نشان داد که در تحویل و تحول میان دو نسل 7/38 درصد نسل کنون همان وضع طبقاتی
نسل پیشین خود را حفظ کرده و 3/61 درصد آن را تغییر دادهاند.نتایج به دست آمده بیانگر آن است که جامعه شهر تهران از نظر ساختار طبقاتی یک
جامعه باز بوده ولی میزان جابهجایی و تحرک اجتماعی فقط در حد یک طبقه بوده است.
خلاصه ماشینی:
"جهت پاسخگویی به شناخت ملاکها و معیارهای تعیین کننده طبقات اجتماعی، تعلقات طبقهای افراد و میزان تحرک اجتماعی در ایران، شهر تهران چون دارای بیشترین پیچیدگی اجتماعی در میان شهرهای کشور بوده و در ضمن به دلیل گسترش بیرویه و مهاجرپذیری شدید و صنعتیتر بودن نسبت به سایر نقاط کشور و برخورداری از بیشترین میزان تحرک اجتماعی، به عنوان شهر نمونه انتخاب شده و مورد مطالعه تجربی قرار گرفته است.
توزیع جامعه نمونه بر حسب گروههای مختلف شغلی به تفکیک بومی و مهاجر (به تصویر صفحه مراجعه شود) شاخص پایگاه اجتماعی-اقتصادی پاسخگویان در مرحله پنجم پس از تعیین پایگاههای اقتصادی، تحصیلی، شغلی و موضع محله مسکونی پاسخگویان، میزان همبستگی درونی هر کی از آنها با مجموع نتایج سایر متغیرها مورد ارزیابی قرار گرفت و مشاهده گردید که هر چهار متغیر فوق در تعیین خط رگرسیونی شاخص طبقه اجتماعی-اقتصادی پاسخگویان مؤثر است؛ولی ضریب تأثیر آنها یکسان نبوده و از حداکثر 33847/0(مربوط به شاخص پایگاه اقتصادی)تا حداقل 27301/0(مربوط به شاخص تحصیلی)نوسان داشته است.
در اینجا باید متذکر شد که چون طبقات اجتماعی در شهر تهران در این بررسی براساس (به تصویر صفحه مراجعه شود) سلسله مراتب اجتماعی از بالای یا پایین پایین رتبهبندی شده است، امکان مطالعه تحرک افقی وجود نداشته است.
نتایج این بررسی نشان داد که جامعه شهر تهران از نظر ساختار طبقاتی یک جامعه باز است، به طوری که امکان جابه جایی و تحرک اجتماعی برای افراد وجود دارد ولی میزان این تحرک بسیار ناچیز است و افراد به ندرت میتوانند موضع طبقاتی خود را نسبت به پدرشان تغییر بدهند؛با توجه به اینکه تعداد زیادی از جابه جاییهای طبقاتی در شهر تهران شامل تحرک نزولی است."