چکیده:
مقاله حاضر پس از شرح مختصر ویژگیهای عصر تکنولوژیهای اطلاعاتی و ارتباطاتی و
تغییرات ایجاد شده در مفهوم سیاست رسانهای، وضعیت فعلی دریافت مستقیم برنامههای
تلویزیونی ماهوارهای در ایران و سیاست ممنوعیت آن را نقد و بررسی میکند.مطالعه
موردی وضعیت دریافت تلویزیونی از ماهواره در سیزده کشور آسیایی نشان میدهد بیشتر
آنها بهرهوری مناسب از محتوا و کانالهای مطلوب را به عنوان محوریترین جزء سیاست
خود مدنظر داشتهاند و از برنامههای کانالهای خارجی برای جبران نقصان رسانههای
داخلی و جلب مجدد مخاطبان به خدمات کنترل شده بهره میگیرند.با این حال، حجم، نوع
محتوا، زبان پخش، میزان و نحوه اعمال نظارت محتوایی(سانسور)و نیز تعداد و نوع
مالکیت و مدیریت سازمانهای مربوطه و روش توزیع و پخش در بین کشورهای مورد مطالعه
تفاوت بسیاری دارد.مسئله دریافت تلویزیونی از ماهواره در ایران هنوز حل نشده و مسئولان،
سیاستمداران، احزاب و مردم به طور مکرر وضعیت فعلی را به نوعی مورد نقد قرار
میدهند.محرومیت استفاده از برنامههای مطلوب کانالهای ماهوارهای برای جلب رضایت
مردم و کاستن از تمایل آنها به سوی آسمان پر از ماهواره و ماهوارههای پر از
مخاطره، امکان اجرایی شدن قانون ممنوعیت را به شدت تقلیل داده است.بررسی تجارب سایر
کشورهای آسیایی نشان میدهد که میتوان با حفظ حساسیتهای فرهنگی و سیاسی از
برنامههای ماهوارهای موجود بهره برد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به مباحث مطرح شده، گزارههای زیر را میتوان به عنوان درسهای حاصل از بررسی کشورهای آسیایی ارائه کرد: 1-تمایل شهروندان به بهرهوری مناسب از برنامههای مطلوب ماهواره عامل بسیار مهمی در سیاستگذاری ماهوارهای است؛ 2-برآورده نمودن خواستههای شهروندان از طریق یک سیستم ملی برای ضبط و پخش مجدد ماهوارههای عملی است؛ 3-اغلب کشورهای آسیایی از اواسط دهه 1990 میلادی اقدام به راهاندازی سیستمهای ملی بهرهوری ماهوارهای کردهاند؛ 4-هر کشور میتواند براساس ملاحظات فرهنگی، سیاسی و امنیتی خود به طراحی یک سیستم مناسب بپردازد؛ 5-در طراحی سیستم ملی بهرهوری ماهوارهای میتوان و باید معیارهای مربوط به نوع محتوا، زبان پخش، روش و میزان اعمال سانسور، نوع مالکیت و روش کنترل سازمانی و...
بررسی وضعیت ماهواره در ایران مؤید گزارههای ذیل است: 1-قانون مصوب سال 1373 بهطور کامل اجرا نشده و به ویژه ماده 5 آن مورد غفلت واقع شده است؛ 2-اکثریت قابل توجهی از مردم(به ویژه در تهران)مالکیت و بهرهوری از تجهیزات ماهوارهای را وابسته به تصمیم شخصی خود و از مصادیق آزادیهای فردی میدانند؛ 3-ضعف امکانات تفریحی در جامعه و کمبودهای رسانههای موجود باعث تداوم و استمرار تمایل مردم به استفاده از ماهواره میشود؛ 4-دستگاههای مسئول مبارزه با قاچاق و بهرهوری غیرقانونی از تجهیزات ماهوارهای، در انجام وظایف خود موفقیت قابل ملاحظهای نداشتهاند؛ 5-مردم، شخصیتهای سیاسی و متخصصان به دو اصل توأمان بهرهگیری از برنامههای «مطلوب»و مبارزه با کانالها و برنامههای«مخرب»اعتقاد دارند."