چکیده:
در ادبیات معاصر جامعه شناختی، بسیاری از مسایل اجتماعی از منظر نظریه های شهروندی مورد بررسی قرار می گیرند. این مقاله نیز ضمن مرور تاریخی بر ایده شهروندی در تلاش است تا با کاربرد تعاریف و نظریه های جامعه شناسانه شهروندی به درک و تحصیل رفاه اجتماعی بپردازد. برای این منظور به تعاریف شهروندی در رویکردهای فرد گرایی- لیبرال و جمهوری خواهی - مدنی و نظریه های مارشال، مارکس، گیدنز و ترنر پرداخته شده است.
نتایج بررسی نگرش های مختلف نسبت به شهروندی نشانگر ارتباط متقابل میان شهروندی و رفاه اجتماعی است. برخی از رویکردهای رفاه را از مولفه های شهروندی دانسته و با عنوان حقوق آن را مطرح کرده و برخی نیز به وجود منابع و امکانات مختلف در قالب رفاه جهت تحقق شهروندی اشاره کرده اند. بنابراین در چارچوب شهروندی به طور مستقیم می توان به تامین رفاه افراد و گروه های اجتماعی پرداخت و به طور غیر مستقیم نیز با تامین رفاه در ابعاد مختلف، زمینه را برای تحقق شهروندی فراهم ساخت.
خلاصه ماشینی:
"شرایط شهروندی در چشماندازهای مختلف با طرح پرسشهای زمینهای،تعریف شده است:چگونه میتوان منافع مادی رفاه را با تأکید بر کرامات انسان عادلانه توزیع نمود؟چه اندازه منابع برای تبدیل افراد عادی به کارگزاران( stnegA )مؤثر در جامعه باید اختصاص داده شود؟چگونه میتوان بدبختی گروههای دارای انگ( amgitS ) اجتماعی را رفع و دوباره آنان را به دنیای انسانی وارد کرد؟و بالاخره چگونه میتوان فرصتهای مشارکت همه افراد در حیات سیاسی را گسترش داد؟بر محور این پرسشها شهروندی به ترتیب به مثابه نوعی«استحقاق»( tnemeltitnE )،«نیاز»( deeN )،«قبول عضویت»( noissimdA )و «خودگردانی»( tnemnrevoG-fleS )دیده شده است.
آنتونی گیدنز( sneddiG )در زمینه شهروندی با ترکیب عناصر فردی و ساختاری معتقد است که باید میان مسؤولیتهای افراد و کنشگران اجتماعی و حوزههای مختلف در جامعه یعنی دولت،صنعت،سازمانهای سیاسی و نهادهای جامعه مدنی تعادل برقرار کرد.
مطابق با این رویکرد افراد با برخورداری از امکانات مختلف توانایی لازم برای عمل به وظایف را کسب خواهند کرد یعنی آنان بدون تندرستی،آموزش،درآمد و شغل مناسب و غیره نمیتواند به عنوان کنشگران فعال در جامعه رفتار نمایند.
این ایده اجتماعی علاوه بر برخورداری از حقوق وظایف نیازمند شرایطی برای تحقق است که بخشی از آن به رفاه اجتماعی مربوط میشود و جامعه و نهادهای موجود در آن وظیفه تأمین و ارائه آن را بر عهده دارند.
در چارچوب ایده شهروندی میتوان به طور مستقیم بسیاری از نیازها،خواستهها و منافع افراد و گروههای اجتماعی را در قالب حقوق پاسخ گفت و به طور غیرمستقیم نیز از طریق تأمین منابع مختلف راه را برای تحقق شهروندی هموار نمود."