چکیده:
معمولا هر دینی دارای متن یا متون مقدسی است که مهمترین و بنیادیترین آموزههای آن را دربردارد؛ به همین دلیل بهترین شیوه برای شناخت یک دین، بررسی متون مقدس آن است. این شیوه در مورد آیین سیکھ کاربرد بیشتری دارد؛ چراکه جایگاه کتاب مقدس گوروگرنته صاحب در این آیین بسیار فراتر از یک متن مقدس است و بهعنوان تنها پیشوا، و تجلی خداوند شناخته میشود. به غیر از کتاب مقدس، چند متن دیگر نیز در این آیین دارای تقدس و اعتبار هستند؛ مانند دسم گرنتھ که اشعار منسوب به دهمین پیشوای این آیین را دربردارد؛ اشعار آن در نیایشهای روزانه سیکهها استفاده میشود. مجموعه اشعار دو تن از یاران گوروی پنجم و دهم به نامهای بهایی گورداس و بهایی نندلال گویا که بهعنوان مفسر کتاب مقدس، بسیار مورد احترام سیکھها هستند و همچنین متونی تاریخیـدینی به نام جنمساکھیها که شامل شرح زندگی اولین پیشوای این آیینگورونانک هستند. در این نوشتار ضمن آشنایی با ساختار و محتوای این متون مقدس، جایگاه دینی آنها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
خلاصه ماشینی:
"گوروگرنتھ صاحب شامل سه دسته شعر است: نخست، اشعار ششگوروی سیکھ، البته در آیین سیکھ فرقههایی نیز وجود دارند که در کنار کتاب مقدس گوروگرنتھ صاحب، فردی را نیز بهعنوان گورو و جانشین گوروهای پیشین میپذیرند، این گروه از سیکھها نامدھاری (Nāmdharī) و نیرنکاری (Nirankārī) نام دارند.
که معتقدند علت اصلی اینکه گوروگوبندسینگھ کتاب آدیگرنتھ را بهعنوان جانشین خود بر گورگدی (تختی که گورو بر آن مینشست و پیروانش را ارشاد میکرد) نشاند دو واقعیت مهم بوده است: اولا هر چهار پسر او در کودکی به دست مغولان کشته شده بودند و از نسل او کسی برای جانشینیاش وجود نداشت، ثانیا او میدانست که بعد از مرگش بر سر مقام گورویی ــ که در آن زمان دیگر کاملا حالت سلطنت به خود گرفته بود ــ جنگ و درگیری پیش خواهد آمد و این خطر بزرگی برای آیین سیکھ محسوب میشد؛ چراکه امکان داشت حاکمان مغول که همیشه در جستوجوی فرصتی برای نابود کردن آیین سیکھ بودند، با استفاده از این اختلاف این آیین را نابود کنند.
سیکھها تمام اشعار دسم گرنتھ را سرودة شخص گوروی دهم میدانند؛ ولی مطابق دیدگاه برخی از محققان غیرسیکھ، بخش عمدهای از این کتاب سرودة اطرافیان و اصحاب گوروی دهم است؛ (Doniger, 1999: 279) چراکه در بارگاه او در شهر انندپور تقریبا پنجاه و دو شاعر و حماسهسرای بزرگ حضور داشتند که مهمترین آنها شاعری فارسیسرا به نام بھایی نندلال (Bhai Nandlal)، متخلص به گویا (Goya) بوده است که دیوان شعرش نزد سیکھها از جایگاه دینی بسیار بالایی برخوردار است(Singh Mansukhani, nd: 114)."