چکیده:
کردها یکی از اقوام بزرگ ایرانی هستند که در منطقه نسبتا وسیعی در غرب کشور زندگی می کنند. اگرچه قلمرو فعلی کردها بین کشورهای ایران، سوریه، ترکیه و عراق پراکنده شده است اما در عین حال قبل از تجزیه، این منطقه نسبتا وسیع، تماما در حوزه قلمرو سیاسی ایران بزرگ قرار داشت. کردها دارای فرهنگ و خصوصیات فرهنگی و اشتراک های هویتی با مردمان ساکن در ایران هستند که موجب پیوند و انسجام آنان با سایر هم میهنان خود در ایران شده است.
با توجه به نقش و جایگاه قوم کرد در تحولات سیاسی-اجتماعی کشور و جایگاهی که منطقه کردستان در فرهنگ و اقتصاد ملی ایفا نموده است، در این شماره از فصلنامه در نظر است، قوم کرد و منطقه کردستان از دو نگاه، یکی از نگاه تحولات تاریخی و تاریخ سیاسی اجتماعی و دیگری از منظر فرهنگی و اجتماعی معرفی و مورد تجزیه و تحلیل قرارگیرد.
در مقاله نخست تحت عنوان "کردها و کردستان در گذر زمان" واژه کرد و منشاء تاریخی این واژه، اقوام ساکن در سلسله جبال زاگرس به ویژه کردها در پهنه چند هزار ساله و سرنوشت آنان در پرتو تاریخ مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده است از بعد تاریخی سیر تحول مذهب و زبان این قوم تجزیه و تحلیل شود. در مقاله دوم با عنوان "فرهنگ و هویت ایرانیان کرد" سعی شده است به اختصار ویژگی های سیاسی، فرهنگی و رفتاری کردها در ایران به ویژه استان کردستان معرفی شود.
خلاصه ماشینی:
"در مقاله نخست تحت عنوان کردها و کردستان در گذر زمان"واژۀ کرد و منشاءتاریخی این واژه،اقوام ساکن در سلسله جبال زاگرس به ویژه کردها در پهنۀ چندهزار ساله و سرنوشت آنان در پرتو تاریخ مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شدهاست از بعد تاریخی سیر تحول مذهب و زبان این قوم تجزیه و تحلیل شود.
هر دو امپراتوری سعی میکردند با انواع پاداشها و واگذاری تیول و اقطاع بهشاهزادگان و بزرگان کرد از آنها به عنوان ابزاری در مقابل حریف استفاده کنند و اینسیاستها باعث شده بود که اکراد حداکثر استفاده را از این اختلافات برده و دامنه نفوذخود را حتی فراتر از حوزههای سنتی عشایر خود نیز افزایش دهند.
46و بالاخرهدر صورتی که معیار کرد بودن را مذهب یا تمایلات ناسیونالیستی کردی(کردایتی)،آنگونه که بعضی از ناسیونالیستهای کرد(مثل جمال بنز)معتقدند47قرار دهیم،دراین صورت جمعیت کردهای مقیم ایران در مناطق کردنشین آذربایجان غربی و استانکردستان،بدون در نظر گرفتن جمعیت قروه و بیجار و اضافه نمودن جمعیت پاوه،جوانرود و روانسر،کمتر از 2/5 میلیون نفر میباشد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) با وجود مرزهای سیاسی موجود و علیرغم اینکه از جدایی اولین قسمت ازکردستان از سرزمین مادری در حدود چهارصد سال میگذرد،زبان فارسی به عنوانزبان رایج در کردستان تحت سیطرۀ عثمانی و بعدا عراق و سوریه بوده و حتی زبانمکاتبات رسمی بزرگان کردستان با دربار عثمانی در مدت سه قرن فارسی بوده استقدیمیترین و مشهورترین کتاب یعنی شرفنامه هم به زبان فارسی نگاشته شده است.
ک. به:عبد الرحمن قاسملو،همان و امیر شرفخان بدلیسی،همان وعبد الله مردوخ کردستانی،همان و واسیلی نیکیتین،همان،صص 17 و 42 و 44 و 55 و 58 و 59 و 585و 617 و مصطفی تاریخی،همان و رشید یاسمی،همان و مصطفی تاریخی،همان و درک کنیان،همان ورابرت کندال،همان."