چکیده:
گستره تمدن ایرانی در بستر جغرافیای مجازی امروز را باید در وسعت سرزمین های گذشته ایران جست وجو کرد. این حوزه تمدنی ، از سرزمین های بلند فلات آناتولی و ارمنستان آغاز می شده و با گذشتن از جلگه بین النهرین تا کرانه های رودخانه سند در شبه جزیره هند و از طرف شمال شرقی تا ماوراءالنهر و مرزهای غربی چین پیش می رفته است . وضعیت کنونی و آینده حوزه تمدن ایرانی در داخل مرزهای واقعی و مجازی را باید در تحکیم و تقویت عناصر فرهنگ ملی جست وجو کرد. فرهنگ و تمدن ایرانی دارای حلقه های مستحکمی چون زبان فارسی ، دین اسلام ، ادبیات ، میراث تاریخی ، سوابق اجتماعی و احساس تعلق به سرزمین مشترک است . با استفاده از این حلقه های مستحکم می توان خرده فرهنگ ها و موقعیت های اقلیمی متفاوت را به هم پیوند داد و در قالب همبستگی ملی ، زمینه های نزدیکی هرچه بیشتر میان آنها را فراهم ساخت . در این مقاله سعی شده است که پیدایش و شکل گیری این حوزه تمدنی در بستر جغرافیایی و دوره های تاریخی آن مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"به این ترتیب،فرهنگ و تمدن ایران،فراتر از مرزبندی جغرافیایی و رسمی کشور و ملتکنونی ایران شکل گرفت و طی یک دوران چند هزار ساله،پهنۀ وسیعی از جهان متمدن را دربرگرفت و از آسیای صغیر تا بینالنهرین و هند و آسیای میانه را تحت تأثیر خود قرار داد.
5 وجود حکومتهای متعدد در طول تاریخ ایران و لشکرکشیهای آنها برای گسترشمحدودههای جغرافیایی خود و تسلط فرهنگی بر سرزمینهای دیگر،گاه سبب میشد که تا چندصد سال این اقوام در یک سرزمین باقی بمانند و تمدن و فرهنگ خود را به یادگار بگذارند ومتقابلا این امر به بسط تمدن و فرهنگ سرزمین اشغال شده،در میان مردمان نواحی دیگر،منجرمیشده است.
چون این فرهنگ کهن بسیار پیشتر از مرزبندیجغرافیایی رسمی و بینالمللی کنونی کشور و ملت ایران شکل گرفته و در یک دوران چند هزارساله،پهنۀ وسیعی از جهان متمدن را در برمیگرفت و از آسیای صغیر تا بینالنهرین و هند وآسیای میانه را تحت تأثیر و تأثر خود داشت.
سرزمین و محیط زیستی که به نام کشور ایران برای ایرانیان باقیمانده،با آنکه بخش بسیار کوچکتری از قلمرو و فرهنگ ایرانی را میپوشاند،به اندازۀ کافیبیانگر ویژگیهای اقلیمی این فرهنگ است.
یکی از برجستهترین عنصر و ویژگی فرهنگی ایران که حتی بسیار بیشتر از عناصر دیگر درشکلگیری مجموعۀ جهان فرهنگی ایرانی نقش داشته و شاید بتوان آن را نماد این فرهنگ بهشمار آورد،ادبیات،به ویژه شعر و شاعری است.
ذهن سازنده وخلاق ایرانی سبب توسعۀ تمدن ایران به درون اقوام مهاجم در داخل و خارج از مرزهای سیاسیIB} {IBشده و همواره آنها را تحت نفوذ و تأثیر خود قرار داده است."