چکیده:
ایران زمین در پیوند دیرینه خود با تمدن های بزرگ جهان ، همواره به داد و ستدی فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی مشغول بوده است . شاید هیچ تمدنی در بستر تاریخی خود، چنین حجم عظیمی از مبادله در ابعاد گوناگون را مشاهده نکرده باشد. در این مقاله سعی شده است تا به اختصار به بررسی روند مبادلات فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی میان حوزه تمدن ایرانی با جهان خارج در مقاطع و دوره های زمانی گوناگون پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
"اما با ضعف این حکومتها و ورود چادرنشینان ترک در عرصۀ حکومت ایران زمین،تمدنو فرهنگ ایرانی که اساس آن به وسیلۀ خاندانها و حکومتهای ایرانی بعد از اسلام گذارده شدهبود،راه خود را ادامه داد؛به طوری که مهمترین کارگزار حکومتی ایران در این دوره،ابو علی حسن ابن اسحاق،معروف به نظامالملک بود که از زمان آلب ارسلان تا پایان دورۀ ملکشاه،مقامصدرات اعظمی دولت مقتدر سلجوقی را در دست داشت.
از همین دوره است که سیاحان و سوداگران(نظیر مارکوپولو)برای آگاهی از اوضاع و احوالشرق افسانهای و دست یافتن به ثروت این نواحی و اشاعۀ آیین مسیح،از راه اروپا و ایران بهآسیا رفته و در مقابل،سفرا و نمایندگان از طرف شاهزادگان مغول(ایلخانان)روانۀ کشورهایمختلف اروپایی شدند.
23در این دوران و دوران زندیه،کمپانیهای هند شرقی و غربی،همزمان با انتقال کالاها و ایجاد مراکز تجاری در بنادر جنوبایران،باعث انتقال فرهنگ و تمدن اروپایی به این سرزمین شدند و در نتیجه،ساختارهایاقتصادی و اجتماعی و فرهنگی ایران را تحت تأثیر قرار دادند.
24اما بازتاب این اثرات بیشتردر زمان دولت قاجار شکل گرفت،زیرا در این دوران و از زمان عباس میرزا و قائم مقام فراهانی وسپس امیرکبیر بود که زمینههای ارتباط اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی ایرانیان برای تحصیل بهکشورهای فرنگ و بازگشت آنان به ایران،انتشار سفرنامهها که دربرگیرندۀ مشاهدات و مطالباتدر زمینۀ نظام حکومتی و دیگر مسائل همچون مسائل مربوط به سیستم اداری و دستگاه دادگستریانگلیس،شرح استقلال آمریکا و یا انقلاب 1789 فرانسه و نیز طرح آزادی انتخابات،تفکیکقوا،قانون و آزادی بیان بود،در واقع نظام حاکمیت پارلمانی مشروطه را در ایران معرفی نمود."