چکیده:
ایران سرزمینی است که در آن زندگی کوچنشینی و دامداری سنتی قدمت دیرینه دارد. در این مقاله ابتدا مراحل تکامل فرهنگ بشری و جایگاه زندگی کوچنشینی در این روند تکاملی بررسی شده، آنگاه نقش کوچنشینان در ایران در ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
در ادامه مقاله تلاش شده است علل زوال کوچنشینی در ایران در قالب بحران زندگی کوچنشینی و علل و عوامل آن بررسی شود. انقلاب صنعتی و اثرات آن، نفوذ فرهنگی غرب در ایران، اسکان اجباری، خلع سلاح و فروپاشی ساختار قدرت سیاسی در ایلات، انتقال قدرت ایلات به نمادهای دولتی ازجمله علل عمده این فروپاشی دانسته شده است. در پایان مقاله، به بررسی تاثیر انقلاب اسلامی بر زندگی کوچنشینی در ایران پرداخته شده و تحولات به وجود آمده در این دوره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"بر اساس این طرح،روند تکامل فرهنگ از 3 میلیون سال پیش تاکنون به این شرح بوده است: 1-دیرینهسنگی(از 3 میلیون سال تا حدود 13 هزار سال پیش) 2-میانهسنگی(از 13000 سال تا 11000 سال پیش) 3-انقلاب نوسنگی(11000 تا 6000 سال پیش) 4-تمدن یا شهرنشینی(6000 سال پیش تا قرن 18 میلادی) 5-انقلاب صنعتی(قرن هجدهم میلادی) برای هریک از این مراحل،ویژگیهایی در نظر گرفته شده است؛چنان که انساندر مرحلهی دیرینهسنگی از راه شکار و گردآوری خوراک،انرژی لازم را کسبمیکرد؛مرحلهی میانهسنگی به عنوان مرحلهی گذر از شکار به تولید غذا مشخصشده است؛زیرا در این مرحله انسان مقدار زیادی از خوراک مورد نیاز خود را،ازراه گردآوری دانههای غلات وحشی به دست میآورد.
شاید پرسیده شود چرا؟پاسخ به این پرسش،مستلزم بررسیچگونگی روابط بین جوامع صنعتی و کشورهای در حال رشد؛یعنی،همان نقاطیاست که کوچنشینان در آنجا به سر میبرند؛زیرا دگرگونی در زندگی کوچنشینان،پس از انقلاب صنعتی و تفوق(ابزار و فنون)کشورهای امپریالیستی صورت گرفتهاست،چنان که رنه گروسه به تسلط روسها بر مغول اشاره نموده و مینویسد: کماندارانی(مغول)که بر اسب سوار بودند،ناگهان ظاهر میشدند و تیر را بههدف میانداختند و فورا خودشان را پنهان میساختند.
-اقدامات رضا شاه در جهت تضعیف کوچنشینان بدون تردید،مرحلهی پنجم تکامل فرهنگ،دیر یا زود به زندگی کوچنشینیخاتمه میداد،زیرا این مرحله از تکامل فرهنگ با تکنولوژی و علوم پیشرفتهایهمراه بود که همانند سیلی بنیانکن،راه و روش زندگی سنتی تمام جوامع دنیا رادچار دگرگونی ساخت.
تمام عواملی را که برشمردیم،روی هم رفته در طول چند دههیگذشته باعث تضعیف زندگی کوچنشینی و زوال آن گردیدهاند کوچنشینان کهزمانی یک چهارم جمعیت ایران را تشکیل میدادند و سران آنها نقش مهمی درسیاست ملی و تصمیمگیریهای مهم داشتند،هماکنون جمعیت آنها به یک پنجاهمجمعیت کل کشور کاهش یافته است."