خلاصه ماشینی:
"(حجر/26) 4- و اذ قال ربک للملائکة انی خالق بشرا من حما مسنون،فاذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین (حجر/28-29) 5- و لقد خلقنا الانسان من سلالة من طین (مومنون/12) 6- و بدا خلق الانسان من طین،ثم جعل نسله من سلالة من مآء مهین،ثم سواه و نفخ فیه من روحه (سجده/7-9) 7- و اذ قال ربک للملائکة انی خالق بشرا من طین،فاذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین (ص/71-72) 8- انا خلقنا هم من طین لازب (صافات/11) 9- خلق الانسان من صلصال کالفخار (الرحمن/14) *** از مجموع این آیات استفاده میشود که آفرینش آدم در سه مرحله انجام گرفته است: مرحله نخست خاک متحول 1-خاک،2-گل،3-گل چسبنده،4-گل تیره رنگ قالبریزی شده،5-چکیده گل،6-گل خشکیده که به هنگام برخورد با چیزی صدا میکند مانند سبو و سفال.
که در آیهء دیگر وارد شده است،چنانکه میفرماید: و اذ قال ربک للملائکة انی خالق بشرا من صلصال من حمأ مسنون فاذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین (حجر/28-29)1 با مقایسهء این دو آیهء مفهوم خلقت و تصویر روشن میشود،زیرا: «جمله خالق بشرا من صلصال» عبارت اخرای:«انا خلقنا کم»در آیه مورد بحث است،چنانکه جمله«فاذا سویته»بیان دیگری از«ثم صور نا کم»است،و فقط یک تفاوت میان دو آیه است و آن این که محور بحث در آیات سوره حجر،خلقت آدم است و در آیه مورد بحث (اعراف/11)آفرینش تمام انسانهاست،و از آنجا که قرآن،خلقت آدم را خلقت تمام انسانها تلقی میکند،مراحل خلقت او را به تمام انسانها نسبت میدهد،و مراجعه به آیات مربوط به آفرینش انسان،این مطلب را روشن میسازد2 بنابراین،پس از آفرینش انسان از گل خشکیده،که مرحله نخست حساب میشود،مرحلهای به نام مرحله تصویر و تسویه آغاز میگردد."