چکیده:
در سال 1308ش. شورش گستردهای در میان ایل بختیاری بهوقوع پیوست که برای دولت نوظهور پهلوی مشکلاتی جدی ایجاد کرد. این شورش، که توسط یکی از خوانین بختیاری به نام علیمردانخان رهبری میشد، تلفات و خسارات زیادی به ارتش نوپدید رضاشاه وارد آورد و او را وادار کرد سیاست جدیدی در قبال ایل بختیاری دریش گیرد.دستگیری سران ایل و تضعیف قدرت سیاسی و نظامی آن، با اجرای طرحهای خلع سلاح و اسکان عشایر، محورهای اصلی این سیاست بودند.مهمترین سؤالی که در مورد این واقعه وجود دارد این است که ریشهها و عوامل بروز این شورش و نتایج آن برای ایل بختیاری کداماند ؟ ماهیت این شورش نیز جای سؤال دارد، اینکه آیا این شورش از همان ابتدا یک حرکت ضد دولت مرکزی بود یا یک درگیری درون ایلی ؟هدف:این پژوهش بر آن است با استناد به اسناد و شواهد موجود زمینههای بروز این شورش ، تأثیر آن بر روابط بختیاریها و رضاشاه و ماهیت این شورش را از منظر رویکرد شورشیها نسبت به دولت نوظهور پهلوی مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"گذشته از آن، سران شورش برای جلب حمایت همة طوایف بختیاری - از جمله طوایف هفتلنگ- مواردی دیگر مانند معافیت بختیاریها از خدمت نظام وظیفه و انحلال ادارة ثبت اسناد و املاک، که بهتازگی در دهکرد دایر شده بود، را سرلوحة اهداف شورش خود قرار داد (کرونین،1377 ، ص 199؛بیات، 1365، ص 80 ).
زیرا تعدادی از خوانین ارشد بختیاری – که بیشتر ساکن تهران و صاحب مناصب دولتی بودند – بسیاری از املاک را به نام خود ثبت کرده بودند، بههمین دلیل بعضی از خوانین دیگر که در این میان متضرر شده بودند- مانند محمدرضاخان سردارفاتح و محمدجوادخان سرداراقبال - محرک علیمردانخان در برپایی این شورش بودند.
این پیروزی برای دولت بسیار باارزش و تعیینکننده بود و رکن اول ارکان حرب کل قوای اصفهان در اطلاعیهای به تاریخ 9/5/1308 در اینباره اعلام کرد :" قلعه سفیددشت به تصرف نظامیان درآمد و افراد علیمردانخان از آن حوالی پراکنده شدند(روزنامة اخگر،1308، شمارة 168 ").
رضاشاه از همان ابتدا درصدد کاهش نفوذ ایلات و عشایر بود، ولی بروز این شورش باعث شد وی اجرای سیاستها خود را در مورد بختیاری با کمی تأخیر و با تأنی بیشتری آغاز کند و زمانی به قلع و قمع خوانین بختیاری دست زد که خودش را در موقعیت مستحکمتری میدید."