خلاصه ماشینی:
"مروری بر نشریات فکاهی و انتقادی قدیمی ایران(2) (به تصویر صفحه مراجعه شود) محمد رفیعضیایی دریافتی که ما امروزه از کاریکاتور و کارتون داریم، کاملا متفاوت از آن چیزی است که با این عنوان در مطبوعات گذشته ایران به چاپ میرسید.
محمد صدر هاشمی نیز در کتاب «تاریخ جراید و مجلات ایران» به درستی به این موضوع اشاره میکند:«تصاویر و کاریکاتورهای چند شماره این سال(0231 هجری قمری سال سوم انتشار روزنامه ادب) خیلی ساده و مختصر و چندان قابل توجه نیست،ولی از لحاظ اینکه این امر مقدمه و باعث شده که بعدا وقتی روزنامه ادب در طهران انتشار یافته، دارای کاریکاتور و تصاویر خوب و با اهمیت گردیده، شایان و قابل توجه است.
آنچه به سادگی دریافت میشد این بود که باید در طراحی گونهای تضاد و یا تناقض را به کار برد تا تصویر شکل انتقادی به خود بگیرد.
چاپ تصویر و معمولا تصاویر چهره از شخصیتهای سیاسی ایران یا جهان از« روزنامه دولت علیه»در دورهء ناصر الدین شاه قاجار آغاز شده بود.
تفاوت عمدهای که در آن زمان میان روزنامههای مصور دولتی و روزنامههای آزاد وجود داشت این بود که در روزنامههای دولتی تصویر شاهزادگان،اشراف،اعیان و نجبا به چاپ میرسید ولی در روزنامههای آزاد طرحهای هجایی و انتقادآمیز و به اصطلاح کاریکاتور منتشر میشد.
» از آنجا که کاریکاتورها اسناد تاریخیاند ازاینرو، در توضیح کاریکاتور میزان باید بگوییم که در تیرماه سال 9231 هجری قمری محمد علی شاه مخلوع به اتفاق برادرش ملک منصور میرزا شعاع السلطنه که یکی دیگر از پسران مظفر الدین شاه بود، با تعداد زیادی سپاه مسلح برای فتح تهران از شمال وارد خاک ایران شد."