چکیده:
از زمان سلطهی مغولان در قرن سیزدهم/هفتم روابط ایران و چین دگرگون میشود،روابطی که باعث ایجاد یک زبان بصری جدید در هنر نگارگری ایران میگردد.در کتابهای مصور مربوط به قرن چهاردهم/هشتم شاهد شیوههایی اعم از ایرانی،عربی و چینی در قالب یک مکتب خاص بوده و نفوذ طبیعتگرایی چینی در این آثار زیاد است.جامع التواریخ کتابی است تاریخی،تألیف رشید الدین فضل الله همدانی وزیر غازانخان که مورخین اغلب نگارههای آن را متأثر از نقاشی چینی دانستهاند.در این کتاب عناصر چینی با تفسیرهای ایرانی ارائه شده است.
تعدادی از نگارههای مورد بحث در این مقاله به پیامبر اسلام(صلی الله علیه و اله و سلم)مربوط میباشد. نکته جالب آن است که تصویر پیامبر برای اولین بار در هنر اسلامی در دستنوشتههای جامع التواریخ آورده شده است.بررسی نگارههای این کتاب ما را در مسیر خلاق و طولانی دگرگونیهای نگارگری ایران قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله به بررسی موضوعات مطرح شده در کتاب،مؤلف و دورهی تاریخی تألیف آن،بررسی توصیفی و تحلیلی ویژگیهای نگارگری ایرانی در دورهی ایلخانی با استفاده از نگارههای کتاب جامع التواریخ،تأثیر فرهنگ چینی و آمیختگی آن با فرهنگ ایرانی در نگارههای مورد بحث پرداخته شدهاست.
تا قبل از دورهی ایلخانان مغول نگارگری بیشتر در خدمت بیان روایات،اساطیر و افسانهها بود اما در این دوره به دلیل در معرض هجوم قرار گرفتن دین اسلام توسط هنرمندان چینی و سایر هنرمندان بیگانه که نقاشی را محلی برای تبلیغ ادیان بودایی و مسیحی میدیدند،نگارگران مسلمان بر آن شدند تا در خلق آثار خود به موضوعات اسلامی همچون میلاد پیامبر(صلی اللّه علیه و اله و سلم)،مبعث و..
این رنگهای قرمز در سرتاسر صحنه نقاشی پراکنده شده است چه در سمت راست در قسمت جامهها و نیزهسواران و چه در سمت چپ در قسمت پیامبر(صلی اللّه علیه و اله و سلم)و یقه فرشتگان که تنها سرهای آنها از پشت ابرها نمایان میباشد و حتی در دورگیری دور قابها نیز دیده میشود.
در این تصویر و تصاویر شماره 3 و 4 تصاویری از فرشتگان با بالهای وصل شده به بازو را مشاهده میکنیم که در هنر مسیحی دیده نمیشود و البته در خاور دور یا حتی ایران نیز معمول نبوده است.
در تصویر شماره 4 با عنوان حضرت محمد(صلی اللّه علیه و اله و سلم)اطاعت و تسلیم بنی نظیر را دریافت میکند،هنرمند مانند دیگر نگارههای جامع التواریخ به نمایش صحنهی حساس و پیروزمندانهی واقعه پرداخته است.
P , Blair (24)- World the to Illustrations The , David-Rice , Press University al-Din. Edinburg Rashid of History .