خلاصه ماشینی:
"در مقاصد اکتشافی،هدف پیدا کردن متغیرهای مکنون یا سازههای یک مجموعه متغیر اندازهگیری شده است؛باتوجه به این مورد که هدف آن تلخیص مجموعهای از دادهها میباشد،از تحلیل مؤلفههای اصلی (principal component analysis) استفاده میشود.
برای نیل به این هدف از روش تحلیل عامل مشترک common) (factor-analysis یا تحلیل مؤلفههای اصلی (principal component analysis) و با به کارگیری ماتریس همبستگی یا کواریانس متغیرهای اندازهگیری شده استفاده میشود.
در تعریف دیگر میتوان گفت:بعد یا سازهای است که روابط بین مجموعهای از متغیرها را به صورت خلاصه مطرح میکند که عملا از روی یا به وسیلهی بارهای عاملیاش تعریف میشود(کلاین،1380:10) عامل خالص:اگر آزمونی فقط یک عامل را اندازه بگیرد،گفته میشود که از لحاظ عاملی ناب یا خالص (pure) است و روی آن عامل بار یا وزن دارد یا از آن اشباع شده است(کرلینجر،1382:402).
در آزمون بارتلت فرض صفر این است که متغیرها فقط با خودشان همبستگی دارند و رد فرض صفر حاکی از آن است که ماتریس همبستگی دارای اطلاعات معنیداری است و حداقل شرایط لازم برای انجام دادن تحلیل عاملی وجود دارد.
روشهای تحلیل عامل روشهای متعددی برای تحلیل عامل یک ماتریس همبستگی وجود دارد و هرکدام ازاین روشها دارای کاربردهای خاصی است و انتخاب نوع روش به این امر بستگی دارد که از طریق یافتن ضریب همبستگی،گروههای بههم وابسته و یا سایر شاخصهای ارتباطی،خوشهها و عاملهای مفروض را شناسایی کنیم.
به طور کلی اگر بهجای عقاید، شواهد تجربی را بررسی میکنیم باید نتیجهگیری کنیم که تحلیل عاملی یکی از نیرومندترین ابزارهایی است که تاکنون برای مطالعهی زمینههای پیچیدهی موضوعات علمی و رفتاری تدوین شده است و در واقع یکی از ابداعات خلاق در زمان خود محسوب میشود که همچنان در عرصههای مختلف کاربرد دارد."