چکیده:
فلات ایران در طول قرن ها جایگاه قبایل و ملل بسیاری بوده است که در مجاورت یکدیگر زندگی می کردند. تقریبا در آغاز هزاره اول قبل از میلاد، قبایل ایرانی در سرزمین ایران سکنی گزیدند و نام خود را بر آن نهادند.
در قرن هشتم / هفتم قبل از میلاد، در شمال غربی ایران، یکی از قبایل ایرانی به نام مادای دولت برده داری ماد را تشکیل داد.
در قرن ششم قبل از میلاد، یکی دیگر از قبایل ایرانی به نام پارسه، در جنوب غربی ایران، شاهنشاهی هخامنشی را بنا نهاد که سراسر خاک فلات ایران، آسیای مقدم، آسیای صغیر و بخشی از آسیای میانه را در بر گرفت. قبایلی که از خانواده ایرانی به شمار می آمدند اینک نیز اصلی ترین اقوام ایران اند.
در دوره های تاریخی متاخر، قبایل ایرانی بارها سرزمین ایران را تصرف کردند و در این سرزمین، در کنار ایرانیان، به زندگی ادامه دادند.
در قرن هفتم، اعراب سرزمین ایران را فتح کردند و تا دو قرن ایران جزئی از قلمرو خلافت به شمار می رفت...
خلاصه ماشینی:
"خود لفظ کرد (در ترکی کورد؛ جمع: اکراد) در ترکیب نامهای زیادی دیده میشود: حاجی کورد(4)، کوردلر، کوردلو، مزرعه اکراد، کوردآباد، کورد قشلاقی (آذربایجان)؛ بوربور کرد، دلنجان کردیه (در برابر دلنجان ترکیه)؛ چاهآباد کرد، شهرآباد کرد، تراش کرد (در برابر طراقی ترک)؛ کردآباد، کرد کانلی، کردیان (خراسان)؛ اکراد، کردشول (فارس)؛ کرد کوی، کرد سراکوه، کرد محله (گیلان)؛ کردآسیاب، کردکتی، کردکلا، کردمیر، کردیچال (مازندران)؛ کردی (زنجان)؛ کرد کند (کردستان)؛ کردستان (خوزستان)؛ دهکرد (لرستان)؛ حسینآباد کردها، کاله کرد، کردان، کرد امیر (ایران مرکزی)؛ استان کردستان.
نامهای جغرافیایی که نام قوم عرب در ترکیب آنها وجود دارد در سراسر ایران دیده میشود: عرب دیزهسی، عربکندی، عربلی (آذربایجان)؛ منصور عرب (کردستان)؛ عربان (لرستان)؛ بنهعربها (خوزستان)؛ چاه عربی، عرب، عربی، موسی عربی ترکی (فارس)؛ حسینآباد عرب، عباسآباد عرب، دهستان عربخانه، کلاته عرب، کلاته عربان، کلاته عربها (خراسان)؛ عربآباد (ایران مرکزی، خراسان، کرمان)؛ عرب بازار (مکران)؛ عربخیل (مازندران)؛ عربپوران، عربجیق (گرگان)؛ حاجیعرب، قلعهنوی عرب (ایران مرکزی).
این نام قومی در نامهای جغرافیایی ایران به فراوانی دیده میشود: ترک دره، ترک ویران، ترکهده، قیزقاپان ترک (آذربایجان)؛ قلعه ترک (کرمانشاه)؛ ده ترکان (بختیاری، لرستان)؛ رباط ترک، باقرآباد ترک، مهرنجان ترکها (ایران مرکزی)؛ ترکان، ترکان هرابرجان، ترک سلویه (فارس)؛ ترکآباد (کرمان)؛ ترکانآباد (مکران)؛ ترک، بوربورترک (در برابر «بوربورکرد»)؛ دلنجان ترکیه (در برابر «دلنجان کردیه»)، طراقی ترک (در برابر «طراقی کرد»)، کلاته ترکها (خراسان)؛ ارگن ترک، ترکان ده (زنجان)؛ ترکمحله، ترک کلا (مازندران).
اکنون خلجها در ایران، افغانستان و هند زندگی نمیکنند، اما نام قومی آنها در نامهای جغرافیایی ایران باقی مانده است: خلج (آذربایجان، زنجان، اراک، ایران مرکزی، خراسان)؛ خلج عجم، خلج کرد، علی خلج (آذربایجان)؛ خلجان (کرمانشاه)؛ سر خلج، قادر خلج (ایران مرکزی)؛ خلجآباد (ایران مرکزی، اراک)؛ تپه خلج، خلج مالمیر (اراک)؛ محمد خلج (زنجان)؛ گچ خلج (خوزستان)؛ دهنو خلج (خراسان)."