چکیده:
هر چند محدوده تحقیق در خصوص رودخانههای مرزی، کوچک به نظر میرسد اما با
دقتی بیشتر، ابعاد گسترده و متنوع موضوع به وضوح به چشم خواهند خورد.تعیین حدود
مرزی در آنها تنها یکی از ابعاد موضوع است که در این تحقیق مورد بررسی قرار
میگیرد.هر چند این روشها کمابیش در بین کشورها متداول بوده و اعمال میشود اما از
جنبه حقوقی و نیز وجود مشکلات عملی، ضرورت تحقیقی تحلیلی و عمیق در خصوص این روشها
لازم به نظر میرسد.تاریخچه و وضعیت عملی موجود نشانگر اعمال روشهای مختلفی بوده
است که معروفترین و قابل اعمالترین آنها روش خط منصف برای رودخانههای غیرقابل
کشتیرانی و روش تالوگ برای رودخانههای قابل کشتیرانی است.به هر حال پذیرش و اعمال
هر یک از از این روشها مبتنی بر فلسفه و دلایلی بوده است که در پس آنها نهفته
است.از سوی دیگر، برای هر یک از این روشها مزایا و مضاری وجود دارد که طبیعتا مضار
آنها باعث بروز مشکلات و مزایای آنها سبب تکیه دولتها بر پذیرش آنها بوده است.هدف
در این تحقیق، شناسایی دقیق این روشها و بررسی ابعاد مختلف آنها از جمله انگیزه یا
انگیزههای پذیرش و اعمال آنها و نیز آگاهی به مضار و مزایای هر یک بوده است.در
نهایت محقق به این نتیجه میرسد که پنج روش موجود را برخی به دلایل انگیزه
بیعدالتی که در پس آنها وجود دارد و برخی دیگر به دلایل وجود مشکلات عملی همراه
آنها، باید کنار گذارد و در پی راهحلی دیگر بود.
خلاصه ماشینی:
"این درست است که اگر استدلال شود وجود و گسترش قواعد و مقررات بین المللی در ارتباط با آزادی کشتیرانی (17) و نیز حقوق مربوط به مالکیت کشورهای واقع در کنار رودخانهها (18) در خصوص استفاده و بهرهبرداری از آنها ممکن است قدرت کشوری را که ادعا میکند آن رودخانه تماما جزء قلمروی وی محسوب میشود، محدود نماید، اما به لحاظ عنوانی که آن کشور به یدک میکشد و آن داشتن حاکمیت و مالکیت بر رودخانه است، سبب میگردد که کشور مزبور هرگاه به دلایل خاصی از جمله سیاسی و اقتصادی اراده نماید، موانع و مشکلاتی را بر سر استفاده و بهرهبرداری کشور دیگری که در مجاورت آن رودخانه قرار دارد، ایجاد نماید.
بر این اساس ممکن است استدلال گردد که با وجود اصل«آزادی کشتیرانی»، حقوق ناشی از «در کنار رودخانه بودن»و غیره، چگونه باید قابل توجیه باشد که کشوری که در مجاور رودخانه قرار دارد تنها به دلیل وجود یک چنین روش تعیین حدود مرزی، از حقوقش محروم بماند؟از این روست که برخی، همین مسأله را یکی از عیوب چنین روشی محسوب نمودهاند و بیان میدارند که«چنین کشوری، یک کشور دیگر را که در کنار رودخانه قرار دارد، بدون هیچ گونه کنترلی حتی بر حاشیه خود در نظر میگیرد و آن را از حق ماهیگیری، لنگراندازی، استفاده از ساحل، تأسیس پروژههایی در رودخانه یا استفاده و برداشت آب محروم میکند."