دانش فهرست نویسی نسخه های خطی (2) مقاله

"اگر نام مؤلف را از طریق مذکور نتوان تشخیص داد، نوبت به یادداشت‌های برگ اول، آخر و عطف نسخه می‌رسد که در اغلب نسخه‌های خطی، نام کتاب در آن‌ها درج شده است. ب) اگر کتاب از کتاب‌های شناخته شده نباشد و نسخه آن نادر یا منحصر باشد، در این صورت آوردن کتاب‌شناسی لازم و ضروری است، و چند مطلب باید در آن رعایت شود: 1. ). ذکر خصوصیات علمی خط در فهرست‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا خیلی از خط‌ها از نظر هنری دارای امتیاز بالایی هستند، ولی از نظر علمی اعتبار و ارزشی ندارند؛ مانند خط شکسته نستعلیق که از نظر هنر خطاطی مورد توجه است، اما از جهت علمی، موجب ناخوانا بودن و اشتباه خوانده شدن بیشتر کلمات گردیده و اصولا یکی از دلایل عمده تصحیف کتاب‌ها، همین نوع خط‌ها بوده است. در این رابطه، توجه به چند امر ضروری است: الف) چون اغلب کاتبان، شخصیت‌های ناشناسی هستند، باید از هر گونه تصرف و جا به جایی در نام آن‌ها خودداری کرد و نام وی را آن چنان که خود ذکر نموده نقل نمود. در حاشیه برخی از نسخه‌ها، کتاب‌های دیگری غیر از کتاب متن، تحریر شده که این گونه کتاب‌ها باید مستقلا فهرست شده و تذکر داده شود که در حاشیه برگ‌های ... نوع این یادداشت‌ها از تنوع زیادی برخوردار است، ولی اغلب آن‌ها عبارتند از: الف) تملک نسخه: یادداشت‌هایی مبنی بر وارد شدن نسخه در ملکیت نویسنده که در این گونه موارد، مثلا نوشته می‌شود: «در برگ اول نسخه، تملک محمد اسماعیل مازندرانی در سنه 1112 دیده می‌شود»."