خلاصه ماشینی:
"6 در یک بررسی تطبیقی دربارة سیر تطور زبانشناسی و بهدنبال آن، مسایل آواشناسی اسلامی و غربی، معلوم میشود که در این میدان، آواشناسان اولیه اسلامی، که نتایج تحقیقات و کوششهای آنها در کتبی چون:العین، الکتاب، سر صناعةالاعراب، الخصائص و غیره نمایان است، گوی سبقت را از دانشمندان غربی ربودهاند،7 به نحوی که میتوان اذعان کرد که اوج نوآوری و تحولات زبان شناسان عربی، به همان قرون اولیه اسلامی برمیگردد؛حال آنکه اوج پیشرفت آواشناسی غرب در قرن معاصر بوده است.
9 اما تأثیر پذیری دانشمندان اولیة مسلمان در برخی موارد، از اقوام دیگری چون هند، نباید در این بررسیها پنهان بماند، به عنوان مثال دربارة خلیلبن احمد گفته شده که: ترتیب کلمات بر اساس مخارج صوتی آنها، در این کتاب [= العین]10، از ابتکارات وی نیست بلکه از ویژگیهای زبان سانسکریت، زبان قدیم هند، است که ترتیب حروف آن براساس چنین نظامی استوار است.
26 سیبویه در کتاب خود به بررسی آواهای عربی بر اساس جایگاه تولید آنها میپردازد و به پیروی از استادش خلیل، نخست حروف حلقی و سپس حروفی را که در دهان و زبان تولید میشود، توصیف میکند.
متأسفانه به سبب عدم ضبط این گویش هیچ سند زندهای از آن موجود نمیباشد، و تنها چیزی که باقی است همان توضیحات مربوط به آواهای عربی از قرن دوم به بعد است» به نقل از: بررسی تطبیقی میان علم تجوید و آواشناسی/8.
ر. ک: همان/5،6 (به نقل از: المدارس النحویه/59) «زبان عربی چه در گذشته و چه در زمان حاضر به گویشهای مختلفی تقسیم شده است اما زبانشناسان عرب به دلیل آنکه رابطة میان زبان و گویش را به طور واضح و روشن درک نکرده بودند آشکارا میان آن دو خلط میکردند."